Lütesyum (Lu), periyodik tablonun IIIb grubunda yer alan lantanitler dizisinin son üyesi, en sert ve yoğunluğu en yüksek azrak toprak metali olan kimyasal element.
Lütesyumu, ilk olarak 1907-08 yıllarında çalışmalarını birbirlerinden habersiz olarak yürüten Cari Auer von Welsbach ve Georges Urbain buldu. Urbain bu elemente doğduğu kent olan Paris’in eski adını (Lutetia) verdi, ama lütesyum Almanya’da 1950’lere değin genellikle kasyopeyum olarak anıldı. Yeryüzünde en az bulunan azrak toprak elementi olan lütesyum, ksenotim ve öksenit gibi azrak toprak minerallerinde yer alır.
Ticari açıdan önemli olan monazit mineralinin yalnızca yüzde 0,003’ünü oluşturmasına karşılık bu mineralden yan ürün olarak özütlenmesinin ekonomik olduğu anlaşılmıştır. Ayrılmasında ve arıtılmasında iyon-değişimi tekniklerinden yararlanılır. Lütesyum ayrıca çekirdek bölünmesi (fisyon) sonucunda ortaya çıkan ürünlerde de az miktarda bulunur. Lütesyum metali, susuz halojenürlerinin alkali ya da toprak alkali metallerle ısılindirgenmesi yoluyla elde edilir.
Erime noktası en yüksek olan azrak toprak elementidir. Doğal lütesyum kararlı olan lütesyum -175 (yüzde 97,41) ile radyoaktif lütesyum -176 (yüzde 2,59, yarı ömrü 3 x 10 ¹º yıl) izotoplarının bir karışımı halindedir. Radyoaktif izotopundan göktaşlarının tarihlendirilmesinde yararlanılır. Lütesyumun araştırma amacıyla kullanılmasının dışında çok az kullanım alanı vardır.
Lütesyum elementi tipik bir üç değerlikli azrak toprak elementinin özelliklerine sahiptir ve lütesyum oksit; sülfat ve klorür gibi bir dizi beyaz renkli tuz oluşturur.
Tanım | Açıklama |
---|---|
Atom Numarası | 71 |
Atom Ağırlığı | 174,970 |
Erime Noktası | 1.656 °C |
Kaynama Noktası | 3.315 °C |
Özgül Ağırlığı | 9,835 (25°C’de) |
Değerliği | 3 |