Yi Hanedanı

Yi Hanedanı, Çosan Hanedanı olarak da bilinir, Kore’nin en son ve en uzun ömürlü kraliyet hanedanı (1392-1910). Yi Sang-eye adlı bir komutanın başlattığı hanedan Hanyang’ı (bugün Seul) başkent edindi ve İÖ 3. binyılda Kore Yarımadasına egemen olan bürokrasisi örnek alınarak yeniden düzenlendi ve Yeni-Konfüçyüsçülük siyasal ideoloji ve toplumsal ahlak anlayışı olarak benimsendi.

Önceki hanedanlar döneminde toprak mülkiyeti birkaç yüksek rütbeli bürokratın elindeydi. Yi Sang-gye ve ardılları toprağı çeşitli kademelerdeki devlet görevlilerine dağıtarak yangban olarak bilinen yeni bir soylu sınıf yarattılar. Aynı dönemde ülkede düşünsel ve kültürel yaşam büyük bir canlanma gösterdi ve 1449’te Hangul adlı Kore yazısı geliştirildi. Kral Sangcong döneminde (1470-94) bürokratik bir sistem kuruldu.

Kore 1592’de Japonlar tarafından istila edildi. Çin ordularının yardımıyla işgalciler Kore’den çıkartıldıysa da ülke büyük yıkıma uğradı. Bunu, ülkenin kuzeybatı kesimlerinin Mançuryalı Mançu kabileleri tarafından işgali izledi (1627). Çin’e saldırmaya hazırlanan Mançular, Kore topraklarını istila ederek arkalarını sağlama almayı amaçlıyorlardı. İşgal sırasında birçok kültürel değer yok oldu ve merkezi hükümet önemli ölçüde güç kaybına uğradı. Kral Yangco (hd 1724-76) ve Kral Çangco (hd 1776-1800) dönemlerinde savaşların açtığı yaralar sarıldı; sulamadan daha fazla yararlanılarak tarımda gelişme sağlandı ve ülkede para ekonomisi filizlenmeye başladı. Aynı dönemde devlet yönetiminde pratik bir yaklaşımı savunan Silhak adlı bir düşünce okulu gelişti.

Kore 1880’lere değin dış dünyaya kapanma politikası izledi. 1876’da Japonya’yla imzalanan bir antlaşmadan sonra, tarihte ilk kez Kore’nin kapıları Batı’ya açıldı ve ülke kısa sürede büyük devletlerin rekabet alanı durumuna geldi. Özellikle Çin-Japon (1894-95) ve Rus-Japon (1904-05) savaşlarından sonra Japonların Kore’deki nüfuzu daha da arttı. Japonya’nın 1910’da Kore’yi resmen ilhak etmesiyle Yi hanedanı son buldu.