Vladimir Kosma Zworykin

(d. 30 Temmuz 1889, Murom, Rus Çarlığı – ö. 29 Temmuz 1982, Princeton, New Jersey, ABD) Vladimir Kozmich Zvorikin Rus-Amerikalı buluşçu, mühendis ve televizyon teknolojisinin önderi.

Petersburg Teknoloji Enstitüsü’nde ve Paris’teki College de France’ta öğrenim gören Zworykin, 1 Dünya Savaşı’nda Rus İşaret Birliğinde görev yaptı. 1919’da ABD’ye göç etti, beş yıl sonra bu ülkenin uyruğuna geçti. 1920’de Pittsburgh’daki Westinghouse Electric Corporation’da çalışmaya başladı; 1923’te “kinsekop” adını verdiği kamera tüpünün (lambasının), ertesi yıl da “kineskop” olarak adlandırılan resim tüpünün patentlerini aldı. Bu iki buluş, tümüyle elektronik ilk televizyon sisteminin oluşturulmasını olanaklı kıldı; daha önceki televizyon sistemleri delikli döner disk (Nipkow diski) ya da döner ayna gibi hareketli mekanik öğeler içerdiğinden pratik değildi.

Westinghouse yetkilileri, Zworykin’in ortaya koyduğu ilk televizyon sistemine ilgi göstermediler; 1929’da çalıştırdığı daha gelişkin bir sistem ise Radio Corporation of America’nın (RCA) bir yetkilisinin dikkatini çekti. Böylece RCA’da elektronik araştırmalar bölümünün yöneticisi olarak çalışmaya başlayan Zworykin, bu şirketin önce Camden’daki (New Jersey), daha sonra da Princeton’daki laboratuvarlarında buluşunu geliştirme olanağını buldu.

Zworykin’in geliştirdiği televizyon sistemi günümüzde kullanılan sistemin temelini oluşturmuştur. İcat etmiş olduğu ikonoskop tüpü, yerini sonraki yıllarda daha gelişkin aygıtlar olan ortikon ve görüntü ortikonuna bırakmış olmasına karşın, televizyon kamerasının ana öğesi olarak çok önemli bir gelişmeyi simgelemiştir. Günümüzde kullanılan televizyon resim tüpü de Zworykin’in kineskopunun geliştirilmiş biçimidir. Zworykin bir renkli televizyon sistemi de geliştirdi ve bu buluşunun patentini 1928’de aldı. Elektron mikroskopunun geliştirilmesine de önemli katkıda bulunan Zworykin, kızılötesi ışınıma duyarlı olduğu için karanlıkta nişan almayı ve “görmeyi” olanaklı kılan bir görüntü tüpü geliştirdi; bu tüpü kullanan aygıtlar ilk kez II. Dünya Savaşı’nda kullanıldı. Zworykin’in geliştirdiği ve ikincil salımdan yararlanarak çalışan foto çoğaltıcı lamba çok duyarlı bir ışınım detektörüdür.

1954’te RCA’dan onursal başkan yardımcısı unvanıyla emekliye ayrılan Zworykin, 1954 / 62 arasında New York kentindeki Rockefeller Tıp Araştırmaları Enstitüsü’nde (bugün Rockefeller Üniversitesi) tıp elektroniği merkezinin yöneticisi olarak çalıştı. 1967’de ABD Ulusal Bilimler Akademisi’nin Ulusal Bilim Madalyası ile ödüllendirildi. Uluslararası Tıp Elektroniği ve Biyoloji Mühendisliği Birliği’nin kurucusu ve ilk başkanıdır. 1965’te Faraday Madalyası, 1966’da ABD Başkanlık Bilim Madalyası ile ödüllendirildi.

Zworykin yaygınlaşan televizyon yayınlarının, halkın eğitim düzeyini yükseltmek ve kültürünü zenginleştirmek yerine bayağılaşma ve duygu sömürüsü aracı biçiminde kullanıldığını görerek düş kırıklığına uğradı ve mutsuz öldü.

Yapıtları arasında Photocells and Their Applications (1932; Fotoseller ve Uygulamaları), Television (1940, yb 1954; Televizyon), Electron Optics and the Electron Microscope (1946; Elektron Optiği ve Elektron Mikroskopu), Photoeleciricity and Its Applications (1949; Fotoelektrik Etki ve Uygulamaları) ve Television in Science and Industry (1958; Bilimde ve Sanayide Televizyon). anılabilir.