André Martinet, işlevselciliğin önde gelen kuramcılarından Fransız dilbilimci. Çalışmaları Prag Dilbilim Çevresi’nin, özellikle de Nikolay Trubetskoy’un sesbilimde ortaya atmış olduğu ilkelerle aynı doğrultu da yer alır. (d. 12 Nisan 1908, Savoie, Fransa, ö. 16 Temmuz 1999, Châtenay-Malabry, Fransa).
Paris’te Sorbonne Üniversitesi’nde İngilızce öğrenimi gördükten sonra, ortaöğretim düzeyindeki okullarda ders vermeye başladı. Kısa bir süre sonra ilgi alanını İskandinav dillerine kaydırdı ve genel dilbilim alanındaki kuramsal sorunlarla ilgilenmeye başladı. Bu arada College de France’ta A. Meillet’nin genel dilbilim derslerini izledi ve art arda yazdığı doktora tezleri La Gemination consonantique d’ origine expressive dans fes langues germaniques (1937; Germen Dillerinde Anlatımsal Kökenli Ünsüz İkilenmesi) ve La Phonologie du mot en danois’yı (1938; Dancada Sözcüğün Sesbilimi) yayımladı. Bu araştırmalarıyla Prag Dilbilim Çevresi’nin yapısalcı kuramlarını sesbilime uygulayan bir dilbilimci olarak tanındı.
1938’de Paris’te Uygulamalı Yüksek Araştırmalar Okulu’nda ders vermeye başladı. II. Dünya Savaşı yıllarında tutsak düştü; kaldığı kampta birlikte bulunduğu Fransızların konuşmalarını izleyerek, ilginç çalışması La Prononciation du français contemporain ‘i (1945; Çağdaş Fransızcanın Telaffuzu) yazdı. 1916-55 arasında ABD’de yaşadı; Columbia Üniversitesi’nde ders verdi ve New York Dilbilim Çevresi’nin yayın organı Word dergisini yönetti. Verdiği derslerle yapısalcı yaklaşımını öğrencileri arasında yaygınlaştırırken, çeşitli açılardan eleştirdiği Bloomfield okulunun bazı görüşlerinden de etkilendi. 1949’da, yapısal sesbilim incelemelerinde işlevsel özelliğe dikkat çektiği ve İngilizce kaleme aldığı Phonology as Functional Phonetics’i (İşlevsel Sesbilgisi Olarak Sesbilim) yayımladı. 1955’te Fransa’ya döndükten sonra gene Paris’te Uygulamalı Yüksek Araştırmalar Okulu’nda, 1960’tan başlayarak da Sorbonne’da dilbilim dersleri verdi.
İslam ve Osmanlı tarihi uzmanı, Fransız tarihçi ve Türkolog
Çalışmalarını daha çok eşsüremli sesbilim, artsüremli sesbilim ve genel dilbilim alanlarında yoğunlaştırarak, dilin temel işlevinin bildirişimi sağlamak olduğunu vurgulayan bir kuramsal anlayışı savundu. 1976’da, yapısal dilbilimin bir kolu olan işlevsel dilbilimi yaymak için Uluslararası İşlevsel Dilbilim Derneği’ni kurdu. 1980’de Türkiye’ye gelerek İstanbul Üniversitesi’nde ve Ankara’da Türk Dil Kurumu’nda konferanslar verdi.
Martinet’nin işlevsel dilbilim anlayışı günümüzde birçok ülkede yandaş bulmakla birlikte, başta Fransa’daki anlambilimciler olmak üzere birçok dil kuramcısı tarafından dilin anlamsal boyutunu bir yana ittiği ve kuramsal temelde olguculuğu benimsediği için eleştirilmektedir.
Martinet’nin Türkçede İşlevsel Genel Dilbilim (1985) adlı bir yapıtı vardır.
