İslam

Zaviye, İslam dünyasında, tarikat etkinliklerinin yürütüldüğü yapı (Arapçada “köşe” ya da “bucak”). Aynı amaçla kullanılan tekke, dergâh, âsitane, hankâh gibi yapılara göre daha küçük ve işlevleri daha sınırlıdır. Zaviyelerde görev yapan…

Zeydiye, Zeydilik olarak da bilinir, Zeyd bin Ali Zeynelâbidin'in 8. yüzyılda kurduğu mezhep. Şii mezheplerden sayılmakla birlikte, fıkıh alanındaki görüşleriyle Hanefiliğe, kelam alanındaki görüşleriyle de Mutezile ve İmamiyeye yakındır.…

Zekât, Arapçada “temizlik”, “iyi ve düzgün olma anlamına gelir. Müslümanlara farz olan vergi. İslamın beş şartından biridir. Zekât yükümlüsü olmanın temel koşulları, Müslüman ve özgür olmaktır. Mülkiyet hakları olmadığı için köleler yükümlü…

Zeyniye, Zeynilik olarak da bilinir, Zeyneddin el-Hafi'nin kurduğu tarikat. Temelde Sühreverdiyenin yaklaşımına ve kurallarına bağlı kalan Zeyniye, Kuran'a ve Hz. Muhammed'in öngördüğü kurallara sıkı bağlılığı ilke edinir. Halvet, çile,…

Zina, evli bir kişinin, eşinden başka biriyle cinsel ilişki kurması. Yazılı ya da geleneksel zina yasakları ve bu konudaki tabular, her toplumun evliliği düzenleyen yasalarının bir parçasını oluşturur. Gerçekte zinanın evlilik gibi evrensel…

Zilkade, Hicri takvimde 11. ay. “Oturma ayı”, “oturma zamanı” anlamına gelir. İki bayram ayı arasında kaldığından “aralık” da denen Zilkade, eski Arap geleneklerine göre ticaret gibi işlerin yapılmadığı bir aydı. Eşhürü'l-Hurum'dan (Haram…

Zilhicce, Hicri takviminde 12. ay. “Bütün ayların tamamlandığı, yılın bittiği ay” anlamına gelir. Eski Arap takvimindeki aylardan biriydi. Eşhürü'l-Hurum'dan (Haram Aylar) olduğu için Cahiliye dönemi Araplar bu ayda savaşmaz, avlanmaz ve…

Zikir, zikr olarak da bilinir (Arapçada “anma”, “anımsama”). Allah'ın yüceliğini dile getirmek ve manevi yetkinliğe ulaşmak amacıyla belli bir söz ya da cümleyi yineleme. Allah'ın Esma-i hüsna olarak bilinen adları ve kelime-i tevhidle (La…

Zındık, İslamda, Müslüman göründüğü halde İslam dışı inançları benimseyen kişi. Terimin kökenine ilişkin çeşitli varsayımlar vardır. Bunlardan birine göre Zerdüşt dininin kutsal kitabı Avesta'nın yorumlarını (Zend-Avesta) belirten zend…

Zımmi; zimme, ehli zimmet, zımmiye olarak da bilinir. İslam hukukunun geçerli olduğu ülkelerin Hıristiyan ve Yahudi uyrukları. Can ve mal güvenlikleri İslam devletinin koruması altındadır. Zımmi sözcüğü İslam dışındaki kitaplı dinlere…

Zülfekar (Arapçada “çentikli” ya da “boğumlu”), ZÜLFİKAR olarak da bilinir, İslam geleneğinde Hz. Ali'nin simgesi çatal kılıç. İnanışa göre Bedir Savaşı'nda (624) öldürülen müşriklerden Munebbih bin el Haccac es Sehmi'nin ya da oğlu el As…

Zühd, Arapçada "uzaklaşma", "yüz çevirme" anlamına da gelir. İslamda, mutasavvıfın tüm varlıklardan yüz çevirerek Tanrı'ya yönelmesi. İlk Müslümanlar arasında bir yaşam biçimi olarak zühdün Hıristiyan keşişlerin etkisiyle geliştiği öne…