Ergonomi bir bilim dalıdır ve tıbbi, teknik, ekonomik ve psikolojik konularda çalışmalar yapar. Ergonomi, işe göre insan değil, insana göre iş uyumunun sağlanmasıdır.
Ergonomi, iş ve çalışma alanı, alet / donanım ve ekipman dizayn eder. Ayrıca insanda bir yaşam biçimi felsefesi oluşumunu sağlar.
Ergonomi Bilimi
Yaşadığı çevre ile sıkı bir etkileşim içinde bulunan insanı, çalıştığı ortamdan kaynaklanan olumsuz etkilerden korumak için Ergonomi bilimi, tıbbi, teknik, ekonomik ve psikolojik konularda çalışmalar yapar. Uygulamalı Ergonomi; İş güvenliği ve iş hijyeni kuralları çerçevesinde çalışma ortamının insan faktörü ile uyumunu inceleyerek, mesleki risk ve hastalıkların ve dolayısıyla iş kazalarının en alt düzeye indirilmesi çalışmalarını kapsar.
İşyerindeki fiziksel stres miktarını asgari düzeye indirmek, insan ve teknolojilerin etkileşim yollarının sürekli çalışılmasını gerektirir. Daha sonra bu çalışmalardan öğrenilenler, etkileşimi geliştirmek için uygulamaya konulur ki bu Ergonomi biliminin diğer bir tanımıdır. Zaten Ergonomi kavramı pratikte işyerinden kaynaklanan tüm fiziksel stresin minimizasyonu için kullanılmaktadır.
Bir makine veya sistem gerektiğinden fazla karmaşık veya teması tehlikeli ise çalışan insanlar bundan tam verimi elde edemeyeceklerdir. Üstelik rahatsız ve tehlikeli çalışma koşullarının da ortaya çıkması, iş güvenliğine ve dolayısıyla da üretkenliğe, kaliteye zarar verir.
Ergonominin Amacı
Ergonominin temel amacı, insan yeteneklerini en iyi şekilde kullanarak onu en uygun işe yerleştirmek ve performansını en yüksek düzeye çıkarmaktır. Başka bir deyişle azami performansı (verimlilik vb.) asgari insani maliyet (stres, kazalar vb.) ile elde etmektir. Burada insana ait özelliklerin, bilgilerin, yeteneklerin ve becerilerin bilinmesi ve bunlara ait alt ve üst sınırların belirlenmesi, insana yaraşır bir iş düzenlemesinin en önemli değerlendirme ölçütleridir.
Endüstrileşmenin her aşamasında vazgeçilmez unsur insan faktörünün sağlık, güvenlik gibi sorunları ancak yirminci yüzyılın ilk yarısında ele alınmış, İSG ile verimlilik arasındaki önemli ilişkinin de fark edilmesi ile birlikte, insan ile çalışma ortamı arasındaki ilişkileri kapsamlı olarak inceleyecek bir disiplin arayışı başlamıştır. Bu durum “Ergonomi” biliminin doğmasına yol açmıştır.
Endüstriyel Ergonomi, çalışan için, sağlık ve güvenliğinin yükselmesi ile yüksek moral kaynağı olurken, performanslarının artmasıyla işletme için artan kalite, üretkenlik ve rekabet edebilirlik anlamına gelmektedir.
Ofis Ergonomisi
Ofis ergonomisi, çalışma ortamlarının işlevselliğini ve çalışanların konforunu artırmak amacıyla tasarlanmasıdır. Ergonomik bir ofis düzeni, verimliliği artırırken aynı zamanda çalışanların sağlığını ve mutluluğunu da destekler.
Türkiye’de hizmet sektörünün gelişimi sonucu ofis çalışanlarının sayısı her geçen gün artmaktadır. Hizmet sektöründe yapılan işler büyük ölçüde ofislerde yapılmaktadır. İnsanların zaman geçirdiği ofisler gün geçtikçe daha çok insana istihdam sağlamakta ve istihdam alanları tarım ve sanayiden hizmet sektörüne doğru yöneltmektedir. Ancak ofis çalışmalarının ergonomi ilkeleri gözetilmeden yapılması ofislerde çalışan insanlarda sağlık sorunlarına yol açmakta dolayısıyla işgücü ve verim kaybına sebep olabilmektedir.
Ofis çalışanları için farkındalık yaratılması ve bazen fark edilmeyen bu hastalıklara karşı önlemler alınması gerekmektedir. Özellikle, Kas ve İskelet Sistemi hastalıklarından korunmak için ergonomi kurallarına uyulmalı ve iş sağlığı ve güvenliği normları çerçevesinde davranılmalıdır. Çalışan mutluluğu ile verimlilik arasında güçlü bir bağlantı vardır. Mutlu çalışanlar daha motive olur, işlerini daha iyi yapar ve iş ortamında daha pozitif bir atmosfer oluştururlar.
Ofis, kuruluşlarda özellikle idari faaliyetlerin ve planlanan hizmetlerin yürütüldüğü veya yönetildiği çalışma alanlarıdır. Modern ofisler basit önlemlerle engellenebilecek potansiyel tehlikeler ile doludur. Ergonominin amacı ise hastalanma veya yaralanma riskini en aza indirerek insan vücudundan en yüksek verimi almaktır.
Ofis Ergonomisi insan ile yaptığı işin uyumunu sağlamayı amaç edinir. Ancak burada önemli olan insanın işe değil işin insana uydurulmasıdır. Dolayısıyla ergonomi insan vücudunun yapısını dikkate alarak çalışanların yaptıkları işlerde nasıl uyumlu ve verimli çalışabileceğini araştıran bilim dalıdır. Çalışma ortamlarında basit ve maliyeti düşük önlemler alınarak verimlilik arttırılabilir.
Ergonomik Ofis Düzenlemeleri
Ofiste genellikle oturarak çalışılır. Bilindiği gibi vücut ağırlığının %50-70`ini bağ ve destek dokular ve kaslar oluşturur. Bunların hepsi de otururken de çeşitli düzeyde zorlanırlar, özellikle omurga hem bir destek görevi üstlenmesi, hem de çeşitli organları ve organ sistemlerini birbirine bağlaması nedeniyle çok dikkat edilmesi gereken bir organdır.
Üst gövde ve omurga uzun süre dengeli ve sakin duramazlar zira herhangi bir ritmik madde alışverişi, dolayısıyla düzenli bir beslenmeleri yoktur. İşlevleri, aktiviteleri sürekli olarak değişen ve çoğu zaman da aniden, beklenmeyen yükler sayesinde sağlanır. Otururken sık sık konum değiştirmemizin nedeni de budur.
Oturma konumunda boyun ve bel omurları özellikle daha fazla zorlanırlar. Boyun omurları tam dik konumda değilse başın ağırlığı boyun ve ense kaslarını zorlar. Boyun omurlarının dik konumda olması, hazır ol konumunda tam karşıya bakan baş ile mümkündür. Hafif öne eğik otururken boyun omurları da öne doğru eğiktirler. Bu konumda karşıya bakabilmek için omuz ve boyun kasları statik gerginlik haline girerler. Ofis çalışanlarının enselerinde, omuzlarında rahatsızlık hissetmelerinin nedeni budur.
Ergonomik sandalye, işyerindeki genel atmosferi olumlu yönde etkileyerek çalışan memnuniyetini artırır. Mutlu ve sağlıklı çalışanlar, daha yüksek bir motivasyonla işlerine odaklanır ve performanslarını sürekli olarak artırırlar. Bu da işletmeler için daha verimli bir çalışma ortamı ve yüksek kaliteli üretkenlik anlamına gelir.
Ergonomik ofis koltukları, vücudun doğal duruşunu destekleyen tasarımlara sahiptir. Doğru pozisyonu koruyarak bel ve sırt ağrılarını azaltır, uzun saatler boyunca oturarak çalışanların sağlığını korur. Bu da çalışanların daha verimli ve odaklı olmalarını sağlar.
Ofiste çalışanların günlük işlerinin planlanması, çalışma saatlerinin düzenlenmesi, yeteneklerine göre iş dağıtımının yapılması, kendileri ile ilgili kararların alınmasına katılımlarının sağlanması gibi organizasyonel açıdan yapılabilecek pek çok iyileştirmenin olmasının yanı sıra kişilerin çalışma ortamının uygun şekilde düzenlenmesi de hem teknik hem de organizasyonel tedbirlerin içinde sayılabilmektedir. Böylece alınan kararların doğrudan işin verimine etki edeceği gerçeği de bir kez daha ispatlanmaktadır.
