Etienne Marcel

Etienne Marcel, 1355-58 arasındaki Paris devriminde önemli rol oyna­yan kumaş imalatçısı, Paris tüccarlarının başkanı (d. y. 1316 – ö. 31 Temmuz 1358, Paris, Fransa).

Marcel, kumaş ticareti yapan bir ailenin çocuğuydu. Büyükbabası, ticari kuruluşları bütün Avrupa’ya yayılmış olan ünlü zengin Pierre Marcel’di (ö. 1305). Babası Simon’ un ölümünden (y. 1333) sonra Marcel ailenin geleneksel işini üstlendi. 1350’de Notre Dame Derneği’nin başkanı, 1354’te de tüm Paris tüccarlarının başkanı oldu.

Fransa kralı II. Jean, Kasım 1355’te Etats­ Generaux’yu İngiltere’ye karşı sürdürülen Yüz Yıl Savaşları (1337-1453) için para toplamaya çağırınca, Marcel vergiyle topla­nan paralan meclisin yönetmesini önererek krala ters düştü. Kral Jean’ın Poitiers’de esir düşmesinden (Eylül 1356) sonra 1357 başlarında, Jean’ın rüşvetçi memurlarını görevden uzaklaştırmak ve oğlu Veliaht Charles’ı (sonradan V. Charles) vesayet altına almak isteyen meclise başkanlık etti. Charles daha sonra devrimci heyecanı biraz olsun yatıştırmayı başardıysa da, meclisin denetlediği paraya bağımlı kaldı.

Kasım 1357’de Marcel, tutuklu olduğu Arleux Şatosu’ndan kaçmasına yardım etti­ği II. Charles’ın (Kötü) desteğiyle Veliaht Charles’ı boyun eğmek zorunda bırakabile­ceğini düşündü. Veliaht Charles’ın iki mare­şalini öldürttü. Böylelikle veliahtı korkuta­rak, yönetimin gerçek başının kendisi oldu­ğuna inandırdı. Charles’ın Paris’ten ayrılmasından sonra kenti savunmaya girişti. Mayıs 1358’de, soylulara karşı patlak veren Jacquerie Ayaklanması’na yardımcı ol­du. Ama haziranda ayaklanma bastırılınca, Marcel’in saygınlığı ve gücü kalmadı. Umutsuzluğa kapılarak Flamanlardan, hat­ta İngilizlerden yardım istedi. Temmuz ayında öldürüldü.

Yaşamının son döneminde benimsediği amaçlar, başlangıçtaki reform ülkülerinden çok uzaktı; kral olmak ve Navarre kralının çıkarlarına destek olmak istiyordu. Ama Paris dışında yandaş bulamadığı için bunda başarılı olamadı ve kendisine daha geniş destek getirecek ılımlı bir uzlaşmayı sağlayamadı.