Francisco de Zurbaran

Francisco de Zurbarán, 17. yüzyıl İspanyol ressam. Zurbaran Hristiyan dini ve dindarları hakkında resimleri ile isim yapmıştır (d. 7 Kasım 1598, Fuente de Cantos  ö. 27 Ağustos 1664, Madrid, Ispanya).

1614/16 arasında Sevilla’da Pedro Diaz de Villanueva’nın yanında çalıştı: Ustasının günümüze kalmış hiçbir yapıtı yoktur. Ama Zurbaran’ın bilinen en eski yapıtı olan 1616 tarihli “Günahsız Gebelik” adlı resim, onun çağdaşı Velâzguez’le aynı doğalcı anlayışta yetiştiğini gösterir. 1617/28 arasında, doğduğu yerin yakınlarındaki Llerena’da yaşayan Zurbarân daha sonra Sevilla’ya gitti. Kentin ileri gelenlerinin destek olmasıyla oraya yerleşti. 1634’te kısa bir süre Madrid’de kaldı ve Buen Retiro Sarayı Kraliyet Salonu için “Herakles’in İşleri” ve “Cadiz’ in Savunulması” adlı resimleri yaptı. Jerez’ deki Chartreuse Manastırı için yaptığı “Müneccim Kralların Tapınması” (1638) adlı resmi “Kralın Ressamı” olarak imzaladı. Aynı yıl Sevilla kentinin krala armağan ettiği tören gemisinin dekorasyonunu da yaptı. Kraldan aldığı tek sipariş olan Buen Retiro Sarayı resimleri, aynı zamanda onun bilinen tek tarihsel ve mitolojik konulu resimleridir.

Sarayla olan ilişkisi Zurbaran’ın sanatsal yaşamını fazla etkilememişti. Yaşamı, boyunca bir taşra ressamı olarak kaldı ve yalnızca dinsel konulu resimlere ağırlık verdi. 1658’de Madrid’eerleşti. Daha 1629’da Sevilla’dayken kendine özgü bir üslup oluşturmuş, bunu daha sonra Velazguez ve Jose de Ribera’nın etkileriyle olgunlaştırmıştı. Bu üslup portreye ve ölü doğaya çok uygun olmakla birlikte, en tipik ifadesini dinsel konulu resimlerde buldu. Zurbaran doğalcılığı, dinsel konuları işleyen başka ressamlardan çok daha iyi kullandı.

Havarileri, azizleri ve keşişleri neredeyse heykel gibi işledi. Giysilerdeki zarif ayrıntılarla kompozisyonlarına gerçekçi nitelikler kazandırdı. Trento Konsili’nin (1545/63) belirlediği Karşı Refom kurallarına uygun ilkeler doğrultusunda gerçekçilikle dinsel duyarlılığı kaynaştırdı. Sevilla ve çevresindeki tarikat manastırları onu çok tutuyorlardı; böylece Zurbaran çok sayıda dinsel resim siparişi aldı. Bu yapıtlarından yalnızca Guadalupe’deki manastırdaki Aziz Hieronymus ile Hieronymusçu keşişlerin efsanesinin betimlendiği dizi bugün de asıl yapıldıkları yerde bulunmaktadır.

Zafra’daki altar panosu ile (1643/44) 1647’de Peru’ya (Lima) gönderilmek üzere yaptıkları sayılmazsa, Zurbaran’ın 1640’larda ne tür resimler yaptığı bilinmez. 1658 dolaylarında hem üslubunun, hem de konularının (büyük olasılıkla Bartolome Esteban Murillo’nun etkisiyle) değişmeye başladığı görülür. Bugün her ikisi de Budapeşte Güzel Sanatlar Müzesi’nde bulunan “Kutsal Aile” (1659) ve “Günahsız Gebelik” (1661) adlı yapıtlarında figürler heykele benzemekten uzaklaşmış, daha idealize bir görünüm almıştır. Yüzlerdeki dinsel ifade ise duygusallıkla karışmıştır. Zurbaran’ın bir çok izleyicisi olmuştur. Yapıtları onlarınkiyle sık sık karıştırılır.