Giuseppe Mazzini

giuseppe mazzini

Giuseppe Mazzini, Yeni İtalya (Giovine Italia) adlı gizli dev­rimci örgütün (1832) kurucusu ve Risorgi­mento hareketinin önderi Cenovalı dev­rimci (d. 22 Hazirat?- 1805, Cenova – ö. 10 Mart 1872, Piza, İtalya).

Giuseppe Mazzini

Risorgi­mento hareketinin önderi Giuseppe Mazzini, uzlaşmaz bir cumhuriyetçi olarak, İtalyan’nın birliğinin ve bağımsızlığının sağ­lanmasının (1861) ardından Savoie haneda­nı önderliğinde kurulan meşruti monarşi yönetimine katılmayı reddetmiştir.

Eğitimi ve sürgün yılları

1814’te Piemonte Krallığı’nca ilhak edilmeden önce cumhuri­yetle yönetilen Cenova’da yaşayan bir heki­min oğluydu. Üstün zekalı olduğu daha çocukken anlaşılan Mazzini, 14 yaşında Cenova Üniversitesi’ne kabul edildi. 1827’de hukuk öğrenimini tamamladıktan sonra toplumun yoksul kesimlerinden gelen kişilerin davalarını üstlenen bir avukat olarak çalışmaya ve ilerici dergilere makaleler yazmaya başladı. Ülkesinin özgürlüğüne duyduğu derin bağlılığın etkisiyle çok geç­meden İtalya’daki mutlakiyetçi yönetime son vermeyi amaçlayan Carbonaria adlı gizli örgüte katıldı. 1830’da tutuklanarak Savona’da göz hapsine alındı. Bu dönemde siyasal görüşlerini gözden geçirerek gerile­mekte olan Carbonaria’nın yerini alacak yeni bir yurtsever hareketin temel ilkelerini saptadı.

1831 başlarında serbest bırakılan Mazzini’ den Piemonte’yi terk etmesi ya da küçük bir kasabaya yerleşmesi istendi. Ülkeden ayrıl­mayı yeğleyerek Marsilya’ya giden Mazzini, kısa sürede kentteki öteki İtalyan sürgünlerin önderi durumuna geldi. Kamuoyunun dikkatini çeken ilk eylemi, Piemonte kralı Carlo Alberto’ya yazdığı “açık mektup” oldu. Bu mektubunda kraldan, Piemonte’ de anayasal yönetime geçmesini, ulusal harekete önderlik etmesini ve Avusturyalı­lan İtalya’daki bütün mevzilerinden sürme­sini istedi. Carlo Alberto’nun İtalya’da elden ele dolaştırılan bu mektuba tepkisi, Piemonte’ye dönmesi durumunda Mazzini’ yi tutuklamayacağını açıklamak oldu.

Meksika Devrimi’nin lideri

 

Yeni İtalya hareketinin temelleri

Mazzini’ nin Marsilya’daki iki yıllık sürgün dönemi sırasında temelini attığı Yeni İtalya hareke­ti, İtalyan devletlerini yabancı egemenliğin­den kurtararak cumhuriyet yönetimi altında
birleştirmeyi amaçlayan ulusal bir örgüttü. Mazzini’nin İtalya’yı “papa ya da kral”ın değil, ancak bir halk hareketinin kurtarabi­leceğine olan inancı Yeni İtalya’nın, bütün sınıfları kucaklayan ilk İtalyan demokratik hareketi durumuna gelmesınde önemli rol oynadı.

giuseppe mazziniİtalyan gençliğinin özlemlerine yanıt veren Yeni İtalya, kısa sürede Cenova ve öteki İtalyan kentlerinde örgütlendi. 1833’e ge­lindiğinde hareketin üye sayısı 60 bini bulmuştu. Bu arada Mazzini propaganda amacıyla Giovine İtalia adlı bir de gazete yayımlamaya başlamıştı. Gazete, diğer dev­rimci broşürlerle birlikte İtalya’ya gizlice sokuluyordu.

Yeni İtalya’nın ayaklanma girişimlerinin hepsi başarısızlıkla sonuçlandı. 1833’te Pie­monte’deki ayaklanma girişimi daha başla­madan açığa çıkarıldı. Olaya karışan 12 kişi yakalanarak idam edildi. Mazzini ise gıyabında yargılanarak ölüm cezasına çarp­tırıldı. Birkaç ay sonra Fransız polisinden kaçmak için Fransa’dan İsviçre’ye geçmek zorunda kalan Mazzini’nin o sırada Piemonte Krallığı’na bağlı olan Savoie’yı işgal etmek amacıyla, gönüllülerden oluşan bir birlik kurma girişimi de başarısızlığa uğradı.

Bu başarısızlıklar Yeni İtalya’nın dağılma­sına yol açtıysa da, hareketin düşünceleri yaşamaya devam etti. Mazzini, insanların kardeşliğine beslediği inanç ve federal bir dünya cumhuriyetinin kurulacağına ilişkin umuduna dayanarak daha kapsamlı devrim­ci tasarılara yöneldi. Bu doğrultuda Yeni Avrupa adlı örgütü kurdu ve Genç Alman­ya, Yeni İsviçre ve Yeni Polonya hareketle­rinin kuruluşuna yardımcı oldu.

İngiltere yılları

1837’de İngiltere’ye gide­rek Londra’ya yerleşen Mazzini, çalışmala­rını British Museum’da sürdürmeye başladı. Bu dönemde İngiliz dergilerine makaleler yazdı, Londra’daki İtalyan çocukları için bir okul açtı ve Apostolato popolare (Halkın Havarisi) adlı bir gazete yayımladi. 1840’ta, Paris’te bulµnan Giuseppe Lamberti’nin yardımıyla, İtalya’da ve ülke dışında yaşa­yan İtalyanlar arasında ulusal bilinç uyandır­ma amacını gerçekleştirmek üzere Yeni İtalya’yı yeniden kurdu. 1847’de ise İngiliz liberallerinin de desteğiyle Uluslararası Halk Birliği’nin temellerini attı.

Mazzini, ilk kez 1848 Devrimi sırasında İtalya’ya döndü. Bu sırada Milano halkı Avusturyalıları topraklarından sürmüş, Pie­monte ise aynı amaçla Avusturya’ya savaş açmıştı. Mazzini Milano’da sıcak bir ilgiyle karşılandı. Ama Lombardiya’nın cumhuri­yet olması yolundaki isteği ve Milano geçici hükümetinin Lombardiya Krallığı’yla bir­leşme önerisinin İtalya’nın geleceği açısın­dan yanlış bir yol olduğu düşüncesi çok geçmeden kent halkının desteğini yitirmesi­ne yol açtı. Piemonte ordularının Milano’ dan geri çekilmesinin ve Avusturyalıların yeniden kente girmesinin ardından Giusep­pe Garibaldi komutasındaki düzensiz bir birlikte görev aldı. Kısa bir süre sonra da İngiltere’ye döndü.

Cumhuriyetçi Roma’nın triumviri

Mazzini 1849’da yeniden İtalya’ya dönerek, önce Toscana’ya, ardından Roma’ya gitti. Bu sırada Roma’da gerçekleşen devrim sonucu papa kentten sürülmüş ve cumhuriyet ilan edilmişti. Mazzini kente ayak bastıktan az sonra cumhuriyet yönetiminin triumviri se­çilerek fiilen hükümet başkanı oldu. Bu görevi sırasında gerçekleştirdiği dinsel ve toplumsal reformlarla üstün yetenekli bir yönetici olduğunu kanıtladı. Ama yönetimi kısa sürdü. Katolik ülkelerden yardım iste­yen papanın çağrısına uyan bir Fransız ordusu İtalya’ya girdi. Kahramanca bir direnişten sonra cumhuriyet yıkıldı ve Maz­zini Roma’dan ayrılmak zorunda kaldı.

Londra’ya dönen Mazzini, 1851’de İtalya’ nın Dostları adlı yeni bir dernek kurarak yeniden devrimci etkinliklere girişti. 1853’te Milanolu işçilerin Avusturyalılara karşı baş­lattıkları başarısızlıkla sonuçlanan ayaklan­maya destek oldu. 1853-54 yıllarında Carra­ra’da ayaklanma başlatma girişimlerinden de sonuç alamadı. 1856’da aynı anda bir dizi ayaklanma çıkarmak amacıyla gizlice Cenova’ya geçti. Carlo Pisacane’nin 1857’deki Calabria çıkarması da öteki bütün devrimci girişimler gibi yenilgiye uğradı. Bu arada Mazzini’nin girişimleri, sorunların devrim yoluyla değil, devrimci bir süreç sonucunda çözüleceği görüşünü temel alan ılımlıların iktidara geldiği Piemonte’de tepkilere ne­den oluyordu.

Mazzini 1858’de Londra’da Pensiero ed azione (Düşünce ve Eylem) adlı yeni bir gazete çıkarmaya başladı. Gazetenin adı düşüncenin ancak eylemle sonuçlandığında bir değeri olduğu görüşünü yansıtıyordu. Mazzini 1859’da Fransız ve Piemonte kuvvetlerinin Avusturya’ya açtığı savaşa katıl­madı. Başbakan Cavour’un bu savaş sonu­cunda, III. Napoleon’un yardımıyla Alpler’ den Adriyatik’e kadar bütün İtalya’yı kur­tarma amacı gerçekleşmedi. Garibaldi’nin 1860’taki Binler Seferi’ne destek sağla­yanlar arasında da yer almayan Mazzini, Garibaldi’nin Güney İtalya’daki kısa süreli yönetimi sırasında Napoli’ye gitti. 1861’de Venedık’le Roma’yı dışarıda bırakan yeni ve birleşik İtalya Krallığı’nın ilan edilmesi üzerine yeniden Londra’ya döndü.

Mazzini 1860’larda I. Enternasyonal üye­leriyle ilişkiye girdiyse de, siyasal düşüncesi­ne temel olan ahlaksal ve dinsel görüşleri ne Marx’ın komünizmi, ne de Bakunin’in anar­şizmiyle bağdaştığından çok geçmeden bu çevreyle ilişkisini kesti. 1870’te Sicilya’da cumhuriyetçi bir ayaklanmaya önderlik et­meyi kabul ederek İngiltere’den ayrıldı. Daha yoldayken tutuklanarak Gaeta’da göz­altına alındıysa da Roma’nın İtalyan birlik­lerince işgal edilmesinden sonra bağışlana­rak serbest bırakıldı.

Hem Roma’nın, hem de 1866’da ele geçiri­len Venedik’in İtalya Krallığı’na bağlanma­sıyla İtalyan birliğinin tamamlanmasına kar­şın, Mazzini’nin son yılları düş kırıklığı içinde geçti. İtalya Mazzini’nin hep savun­duğu biçimde, federasyon kurulmaksızın birleşmişti, ama verdiği bütün mücadelelere karşın monarşiden cumhuriyete geçilme­mişti.

Son yıllarında Lugano’da Roma del popolo adlı yeni bir gazete yayımlamaya başladı ve İtalyan işçilerini bir araya getirecek bir kongre toplamak için çeşitli girişimlerde bulundu. Mazzini 1872’de Piza’da zatül­cenp’ten öldü.

 

Göz kamaştırıcı ışık vererek yanan fişek

 

Total
0
Shares
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Previous Article
Mazurka

Mazurka

Next Article
Zatulcenp

Zatül­cenp

Related Posts