Lutfi Paşa, Osmanlı sadrazamı ve tarihçi (d. y. 1488 – ö. 27 Mart 1563, Dimetoka -bugün Dhidhimoteihon, Yunanistan).
II. Bayezid döneminde (1481-1512) Avlonya (bugün Vlore, Arnavutluk) yöresinden devşirilerek saraya alındı ve Enderun’da yetiştirildi. Çuhadar iken 1512’de müteferrikalık ile saraydan ayrıldı. Kastamonu, Aydın ve Yarıya sancakbeyliklerinde bulundu. 1533’te getirildiği Karaman beylerbeyliği sırasında Irakeyn seferine katıldı. Daha sonra Anadolu ve Rumeli (1536) beylerbeyliklerine getirildi. 1537’de İtalya seferine çıkan Osmanlı donanmasındaki yeniçeri, topçu ve sipahilerin komutanlığına atandı. 1538’de ikinci vezirliğe, Temmuz 1539’da da sadrazamlığa getirildi.
I. Selim’in kızı ve I. Süleyman’ın (Kanuni) kız kardeşi olan Şah Sultan’la evlenerek saraya damat oldu. Nisan 1541 ‘de bir kadına uyguladığı cezadan dolayı karısından boşanmak zorunda bırakıldı ve görevinden alınarak Dimetoka’ ya sürüldü. Daha sonraki yaşamını tarih, kelam ve fıkıh konularında çalışmalar yaparak geçirdi. Devlet yönetimine ilişkin ilkeleri kapsayan ve bir siyasetname-nasihatname niteliği taşıyan Asafname (1910, yb 1982) ile büyük bölümü daha önceki anonim tarih metinlerine dayanan ve Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan 1553’e değin geçen olayları içeren Tevarih-i Al-i Osman (1925) en önemli yapıtlarıdır. Ayrıca dinsel konularda Arapça ve Türkçe 20’ye yakın yapıt yazmıştır.
