Lycopsida, başta kibritotları olmak üzere spor taşıyan bazı damarlı bitkilerin oluşturduğu sınıf. Yeryüzünün hemen her yerine dağılmış olan bu bitkiler dört cinse ve yaklaşık 1.000 kadar türe ayrılır.
Dik ya da sürünücü olarak büyüyebildikleri gibi başka bitkilerin üzerinde de yetişebilen ve çatalsı bir dallanma gösteren bu küçük bitkilerin gerçek kök, gövde ve yaprakları vardır; fotosentez yapabilirler. Spor keselerini strobil adı verilen kozalaksı başaklarda taşırlar ve sporlan açısından oldukça çeşitlilik gösterirler. Lycopodiales takımı soyu tükenmiş üyelerin yanı sıra hala yaşayan iki cinsi kapsar. Bunlardan Phylloglossum Yeni Zelanda ve Avustralya’da, Lycopodium (kibritotu) daha çok tropiklerde yaygındır. Lycopodites, Protolepidodendron ve Baragwanathia ise soyu tükenmiş cinslerdir. Selaginellales takımının yaşayan tek üyesi olan Selaginella cinsi iki ayrı tip spora sahiptir.
Yapraklarının tabanında dış görünüşü dile benzediği için ligula (dilcik) adı verilen bir yapı bulunur; bu organın nem düzenleyici bir işlevi olduğu sanılmaktadır. Isoetales takımının soyunu sürdüren tek üyesi olan Jsoetes cinsi gövdesinin bulunmayışıyla ayırt edilir. Çoğunlukla serin iklimlerde bulunan bu cinsin bazı üyeleri su içinde de yaşayabilir. Selaginella’ ya benzer biçimde Ioetes’te de Iigulaya ve iki tip spora rastlanır.
Yapraklarından hazırlanan, içine bal katılmış çay, boğaz ve akciğer hastalıklarına karşı kullanılan bitki
Suyun ve besin maddelerinin özel bir iletim sistemiyle taşındığı öbür damarlı bitkilerde olduğu gibi Lycopsida sınıfında da eşeysiz (sporofit) ve eşeyli (gametofit) olmak üzere iki üreme evresi görülür. Kibritotlarında gametofit evre bir sporun çimlenmesiyle başlar. Gelişen gametofitin üzerinde anteridyum (erkek üreme organı) ve arkegonyum (dişi üreme organı) denen üreme organları oluşur. Anteridyumun ürettiği spermaların, arkegonyum içine girerek yumurta hücresini döllemesi sonucu zigot denen yeni bir hücre oluşur. Bu sporofit evrenin başlangıcıdır. Zigot geliştikçe, sporofit yapıya dönüşür ve gametofit kuruyarak ölür. Sporofit olgunluğa eriştiğinde sporlarını çevreye saçar ve çevrim aynı biçimde yinelenir. Selaginella ve Isoetes’te ise önce gelişme süreçlerinin büyük bir bölümünü sporangiyum (spor kesesi) içinde geçiren erkek ve dişi gametofitler oluşur; daha sonra bunların toprağa düşerek döllenmeleriyle sporofit evre başlar. Jsoetes üyeleri genellikle Selaginella’ya göre çok daha fazla spor oluşturur.
Lycopsida sınıfının soyu tükenmiş üyeleri özellikle Devoniyen (y. 395-345 milyon yıl önce) ve Karbonifer (y. 345-280 milyon yıl önce) dönemlerde yaşamıştır. Lepidodendron ve Sigillaria türleri 1 m uzunluğa ulaşan yapraklarıyla, 30 m yüksekliğinde dev bitkilerdi. Bugün yeryüzündeki kömür yataklarının önemli bır bölümünü bu soyu tükenmiş bitkilerin fosilleri oluşturmaktadır.
