Lykurgos, Eski Sparta’da birçok kurumun öncüsü kabul edilen yasa koyucu (ö. iö 7. yy ?).
Hangi kurumların onun öncülüğünde oluşturulduğu tam bilinmediği gibi, böyle birinin gerçekten yaşayıp yaşamadığı da kuşkuludur. Günümüze ulaşan tarihsel kaynaklarda ondan söz edilen en eski metin, Herodotos’un İÖ 5. yüzyıldan kalma bir yapıtıdır. Herodotos, Lykurgos’un, Sparta’yı yöneten iki kral ailesinden biri olan Agiadeslerden (öteki Eurypontoslar) geldiğini belirtir. Gene Herodotos’a göre Spartalılar, onun yaptığı reformların Girit’e özgü kurumlardan etkilenmiş olduğunu kabul etmişlerdir. İÖ. 4. yüzyılda yaşamış tarihçi Ksenophon da, Lykurgos’un Sparta kurumlarını, Dorların Lakonia’yı istila edip (İÖ. y. 1000) oranın yerli halkı Akhaları köleleştirmesinden hemen sonra kurduğunu belirtir.
İskenderiye Kütüphanesi’nin ilk kütüphanecisi
İÖ 4. yüzyılın ortalarında, Lykurgos’un Eurypontoslar’dan olduğu ve Kral Kharillaos’un naipliğini yaptığı genellikle kabul ediliyordu. Helenistik dönem bilginleri, buna dayanarak onun İÖ 9. yüzyılda yaşadığını ileri sürdüler. Yunanlı yazar Plutarkhos da (İS 1-2. yy) Bio paralleloi (Hayatlar, 1945, 2 cilt) adlı yapıtının Lykurgos’a ayrılan bölümünde, onun meslek yaşamıyla ilgili yaygın görüşleri bir araya getirdi. Lykurgos’un Mısır gezisinden de söz ederek Homeros’un şiirlerini Sparta’ya onun getirdiğini ileri sürdü.
İÖ 400’den önce yaşamış yazarların bu konudaki çelişkili görüşleri, bazı çağdaş bilginlerin aslında Lykurgos diye birinin olmadığını düşünmesine yol açmıştır. Bu uzmanlara göre Yunanlılar, siyasal ve toplumsal kurumların oluşumunu, tek bir öncünün kişisel amaçlarıyla açıklama eğilimindedir. Bununla birlikte birçok tarihçi, İÖ 7. yüzyılın ikinci yarısındaki köle ayaklanmasından sonra Sparta’da yapılan köklü reformlarda Lykurgos adında birinin rolü olduğunu düşünmektedir. Bu görüşe göre de Lykurgos, yeni bir köle ayaklanmasını önlemek için, öteki Yunan kent devletlerinde benzeri olmayan militarist bir yapı oluşturmuştur. Böylelikle, Sparta’da yönetimin iki geleneksel organı olan gerousia(*) ile apella’nın(*) yetkilerini de Lykurgos’un belirlediği kabul edilmektedir.