Manyikalar

Manyikalar, Vankiayalar olarak da bilinen, Şona dili konuşan halklardan biri. Zimbab­ve’nin doğu ucu ile Mozambik’in içlerinde ve Pungue Irmağının güneyindeki komşu bölgelerde yaşarlar. Öteki Şona toplulukla­rından ayrı bir etnik topluluk olarak ancak 1930’lardan sonra ortaya çıkmışlardır.

Manyikalann kalıtsal kabile şefleri, aile reislerinin yardımıyla anlaşmazlıklarda ha­kemlik eder, ata ruhları için yapılan kurban törenlerini yönetirlerdi. Manyikalar ilk dö­nemlerde küçük siyasal binmlere bölün­müş olmakla birlikte en geç 17. yüzyılda Mutasa ve Makoni adlı iki krallık kurul­muştu.

Mutasa ve Makoni halkları, Manyika or­tak geleneğini ancak Avrupalı misyoner ve yöneticilenn etkinliklerine tepki olarak ge­liştirdiler. Anglikan, Metodist ve Katolik misyonerler vaaz vermek ve Hıristiyanlığı öğretmek amacıyla Manyika lehçesini yazılı hale getirdiler. Manyikalann önemli bir bölümünün kırdan kente göç etmesi, kırsal bölgelerdeki toplumsal örgütlenme üzerin­de dönüştürücü etkide bulundu. Manyika­lar, Zimbabve’nin bağımsızlık mücadelesine etkin biçimde katıldılar. Herbert Chitepo ve Metodist piskopos Abel Muzorewa, Manyika bölgesinden çıkan ulusal önderler arasındaydı.

Zimbabve’nin Manicaland ilindeki altın yatakları en az 17. yüzyıldan bu yana işletilmektedir. Bölgede yaşayanlar için önemli bir ticaret maddesi olan altın, Mo­zambik’in kıyı kasabalarında Hintli, Arap ve Portekizli tüccarlara satılmak üzere do­ğuya gönderilirdi. Manyikalar, günümüzde Afrika’nın güney kesiminin birçok bölgesin­de ve Zimbabve’deki maden ocaklarıyla (altın, krom, tungsten) sanayi tesislerinde çalışırlar. Bununla birlikte çoğunluğu ta­rımla uğraşır. Başlıca ürünleri mısırdır. Aynca sığır, keçi ve tavuk yetiştirip balık avlarlar ve yabani yiyecek toplarlar. Evlerin dağınık bir biçimde yayıldığı köylerden oluşan kırsal yerleşmelerinin bir özelliği de ağılların çevresinin daire biçiminde evlerle kuşatılmış olmasıdır.