Mars

Mars, Eski Roma tanrısı. Önem bakımından Jüpiter’den hemen sonra gelir.

Eski Yunan’daki karşılığı Ares’tir. Başlangıçtaki özellikleriyle ilgili çok bilgi yoktur. Roma’daki kültünden elde edilen bilgiler çeşitli biçimlerde yorumlanmıştır. İlkçağın başlarında bir savaş tanrısı biçimini aldığı anlaşılmaktadır. Roma edebiyatında Roma kentinin koruyucusu olarak anılır.

Roma’da Mars şenlikleri, tarım ve savaş mevsimlerinin başlangıcı ve sonu olan ilkbahar ve sonbaharda düzenlenirdi. Özellikle onun adını taşıyan mart ayı Mars’ın onuru­na düzenlenen şenliklerle geçerdi. Jüpiter, Mars ve Quirinus’a bağlı olan eski Sali rahipleri mart ayı boyunca birkaç kez bir araya gelir, eski silahlarıyla törensel savaş danslarını yapar, tanrılara bir ilahi söylerlerdi. Mars’a tapınma açısından ekim de önemli bir aydı. 15 Ekim’de düzenlenen Ekim Atı Şenliği’nde Campus Martius’ta çift atlı araba yarışı yapılır, 19 Ekim’de Armilustrum’da savaşta kullanılan silahlar temizlenir ve kış süresince saklanırdı. Dinsel görevleri her türlü düşmanı üründen ve sürülerden uzak tutmak olan Fratres Arvales’in (Arval Kardeşler) eski ilahilerinde Mars’a yakınılırdı.

Augustus dönemine değin Mars’ın Roma’ da, biri ordunun talim yeri olan Campus Martius’ta, diğeri Porta Capena dışında iki tapınağı vardı. Kent içinde başlangıçta kralın evi olan regia’da Mars’ın bir sacrarium’u (kutsal yer) vardı ve burada Mars’ın kutsal mızrakları korunurdu. Savaş çıkınca konsül mızrakları sallayarak “Mars vigila” (Mars, uyan) diye seslenirdi.

Augustus döneminde Mars kültü Roma’da yeni bir güç kazandı. Roma devletinin askeri konulardaki geleneksel koruyuculuk rolünün yanı sıra Mars Ultor (İntikamcı Mars) olarak Caesar’ın intikamını alma görevinde imparatorun kişisel koruyucusuna dönüştü. Bir dönem Capitolino Tepesi’ndeki Jüpiter’le rekabet eden Mars kültü yaklaşık IS 250’de Roma lejyonlarında tapınılan di militares (askeri tanrılar) arasında en önemli yeri tuttu. Edebiyat ve sanatta Yunan Savaş Tanrısı Ares’e benzer biçimde betimlenmiştir.