Mars kanalları, Mars‘ın yüzeyinde görülen düzgün doğrusal hatlar. Bugün bunların gerçek birer kanal değil, gezegenin yüzeyindeki kraterlerin ve öteki yüzey şekillerinin rastlantısal dizilişinin yarattığı bir yanılsama olduğu anlaşılmıştır.
Kanallar, 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında pek çok tartışmaya yol açmıştır. İtalyan astronom ve devlet adamı Giovanni Virginio Schiaparelli, 1877’den başlayarak 100. kadarını gözlemlediği bu çizgileri canali (İtalyancada kanallar) olarak adlandırmıştı. Aynı türden bazı gözlemleri daha önceleri başkaları da yapmıştı, ama Schiaparelli’nin makaleleri konu üzerinde büyük ilgi uyandırdı. ABD’li astronom Percival Lowell, bu izlerin akıllı yaratıklarca inşa edilen kilometrelerce genişliğindeki sulama kanalları olduğu görüşünü ortaya attı ve çok sayıda taraftar topladı. Lowell ve destekçilerine göre kanallar, karanlık vahalarda kesişiyor ve gezegen yüzeyinin geniş kesimlerini kaplayan bir şebeke oluşturuyordu. Kimi zaman, önceden tek bir kanal gibi görünen bir iz, bir süre sonra iki ince paralel hatta ayrılıyordu. Bu arada çoğu astronom kanalları gözlemleyemiyor, pek çoğu da bunların gerçek kanal olduğuna inanmıyordu. Daha sonra yapılan deneyler, diyagramlar ya da çizimler, üzerinde ayrı ayrı şekiller halinde duran görüntülerin uzaktan tek bir hat biçiminde görülüyor olabileceği sonucunu doğurdu. Yer atmosferinin içinden çekilen fotoğraflar da bir sonuç vermiyordu, çünkü bu çizgiler insan gözünün ayırma gücünün sınırına yakın, fotoğraf kamerasının ayırma gücünün ise ötesindeydi. Sonuçta tartışma 1969’da “Mariner 6” ve “Mariner 7″nin Mars’ın yakınından çektikleri fotoğraflan Yer’ e göndermeleri sonucunda sona erdi. Bu fotoğraflarda yalnızca kraterler ve öteki yüzey şekilleri görülüyor, herhangi bir kanal şebekesine ise rastlanmıyordu.
Dünyanın ilk nükleer denizaltısı
