Martı

Martı, Charadriiformes takımının Laridae familyasının Larinae altfamilyasını oluştu­ran 45 deniz kuşu türünün ortak adı.

Sumrularla birlikte Laridae familyasını oluşturan martılar, Kuzey Yarıküre’de üre­yen en yaygın deniz kuşlarıdır. Türlerin çoğu deniz kıyılarında ürer. İç bölgelerde yuva yapan türler de kışın genellikle kıyıla­ra göç eder.

Erişkin martıların çoğu boz ya da beyaz renklidir. Başlarında türe göre değişen le­keler bulunabilir. Kışın tüyleri benekli ya da kırçıl olmasına karşın üreme mevsiminde başlan tümüyle beyaz, siyah, boz ya da kahverengidir. Gagaları güçlü ve kıvrık uçludur. Bazı türlerin gagasında renkli bir benek vardır. Kanat desenlerinin yanı sıra bacak ve gaga renklerine bakılarak tür ayrımı yapılabilir.

Marti_Larusatricilla

Martılar kumsallarda dolaşan böcek, yu­muşakça ve kabuklularla; yeni sürülmüş tarlalarda buldukları solucan ve küçük omurgasızlarla; gemilerden atılan ya da kıyılardaki çöplerle ve avladıkları balıklarla beslenirler. İri martılardan bazıları tür ayrı­mı gözetmeksizin kuş yumurtaları ve yavrularını da yerler.

Bayağı martı (Larus argentatus) Palearktik bölgedeki en yaygın martı türüdür. Kanat­ları ve sırtı boz, öbür bölümleri beyaz, gagası sarıdır. Bacakları bazı alttürlerinde sarı, bazılarında pembedir. Uzunluğu 56 cm’ye ulaşan bayağı martı Türkiye’de de en yaygın martı türüdür. İç ve Doğu Anadolu bölgelerindeki göllerde ve deniz kıyılarında ürer.

Karabaş martı (L. ridibundus) 36 cm uzunluğundadır. Yaz aylarında koyu kahve­rengi olan başı kışın beyazlaşır. Türkiye’de bütün kıyı bölgelerinde ve iç bölgelerdeki göllerde ürer.

İnce gagalı martı (L. genei) 40 cm uzunlu­ğundadır. Akdeniz çevresi ve Asya’nın batı kesimlerinde yaşayan bu türün sayısı çok azalmıştır. Türkiye’de İç Anadolu’daki bir­kaç sulak alanda ürer. Göç sırasında ve kışın kıyı bölgelerinde de az sayıda görülür.

Küçük martının (L. minutus) uzunluğu 28 cm’dir. Başı yazın siyahtır. Türkiye’de yazın az sayıda ürer. Daha çok göç sırasında ve kışın deniz kıyılarında görülür. En küçük martı türüdür.

Kara sırtlı martı (L. fuscus) 53 cm uztınlu­ğundadır. Bayağı martıya çok benzerse de kanatlarının üstü ve sırtının siyah olmasıyla ondan ayrılır. Türkiye’de göç sırasında, deniz kıyılarında görülür.

Kuzey Amerika’da yaşayan Bonapart mar­tısının (L. philadelphia) başı ve gagası siyah, gövdesinin üst bölümü boz, bacakları pembemsi ya da kırmızımsıdır. Bu tür ağaçlarda yuva yapar ve göletler üstünde uçarak böcek avlar. Kışın deniz kıyılarına inerek balıkla da beslenir.

Kuzey Amerika’da yaşayan California martısı (L. californicus) iç kesimlerde ürer ve Büyük Okyanus kıyılarında kışlar. Bu kuş, ABD’de Salt Lake kenti yöresine yerleşen ilk Mormonların ekinlerini Mor­mon çekirgesi adı verilen çayır çekirgelerin­den kurtarmakla ünlenmiş ve Utah eyaleti­nin simgesi olınuştur. Gene bir Yenidünya türü olan ve Kuzey Amerika’nın iç kesimle­rindeki bataklıklarda büyük koloniler halin­de üreyen Franklin martısı (L. pipixcan), Güney Amerika’nın Büyük Okyanus kıyıla­rında kışlar.

martiların-penguen-avi

Kuzey denizlerinde yaşayan L. hyperbore­us türünün tüyleri soluk boz renkte olan sırtı ve kanatları dışında beyaz, bacakları pembemsi, kırmızı bir benek bulunan gaga­sı sandır. Kış aylarında bazen Hawaii’ye ve Akdeniz kıyılarına kadar iner.

Kanat açıklığı 1,6 metre olan büyük kara sırtlı martı, (L. marinus), en iri martı türü­dür. Kutuplara yakın bölgelerde yaşar. Ama, Labrodor ile Japonya arasındaki bölgelerde görülmez. Antarktika dahil ol­mak üzere Güney Yarıküre’de yaygın ola­rak görülen L. dominicanus’un sırtı siyahtır.

Başı siyah, gagası ve bacakları kırmızı olan gülen martı (L. atricilla) sık sık, gülme sesine benzer, uzun süreli ötüşüyle tanınır. Maine’den Güney Amerika’nın kuzeyine kadar uzanan bölgede üreyen bu tür Brezil­ya’nın güneyinde, genellikle iç kesimlerdeki tatlı su kıyılarında kışlar. Gülen martı üreme mevsimini hem Antiller bölgesinde, hem de Atlas Okyanusunun kuzeyinde geçiren tek martı türüdür.

Afrika’da yaşayan leşle beslenen en büyük leylek türü

 

Pasifik martısı (L. pacificus) Avustralya’ nın güneyinde ve Tasmanya’da ürer. L. delawarensis, Kuzey Amerika’nın iç kesim­lerindeki göllerde yaygın olarak görülür ve beslenmek üzere sık sık, yeni sürülmüş tarlalarda sürüler halinde toplanır. Hint Okyanusunun batısında yaşayan isli martı­nın (L. hemprichi) başı koyu kahverengi, gövdesinin üst bölümü grimsi kahveren­gidir.

Ross martısı (L. rosea), Sibirya’nın kuze­yinde üreyen ve Kuzey Buz Denizi üzerinde uzun mesafeleri uçarak geçen, pembemsi beyaz renkte, güzel bir kuştur, Sabine martısı (L. sabini) Kuzey Kutup Bölgesi’n­de yaygındır. Çatal kuyruklu bu tür yağ­murcun gibi koşarak, didikleyerek yemlenme davranışı gösterir. Galapagos Adaların­da yaşayan Creagrus furcatus ise kuyruğu derin biçimde çatallı olan tek martı türüdür.

Okyanus martısı (Rissa tridactyla) Atlas Okyanusunun her iki yanındaki sarp kaya­lıklı kıyılarda koloniler oluşturur. Bering Denizi ve yakınlarında görülen R. brevi­rostris bu türün yakın akrabasıdır. Okya­nus martısından farklı olarak ayakları ve gagası kırmızıdır

Total
0
Shares
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Previous Article

Georg Friedrich von Martens

Next Article

José Julián Martí,

Related Posts