Nicolaus Zinzendorf

Nikolaus Ludwig, Pietizm hareketinin önderlerinden Alman din reformcusu. (d. 1700, Dresden, Saksonya – ö. 9 Mayıs 1760, Hernnhut). Moravya Kilisesi’nin (Unitas Fratrum) önderi olarak ekumenik bir Protestan hareketi kurmaya çalışmıştır.

Saksonya’da bakanlık görevinde bulunan Avusturyalı bir soylunun oğluydu. Çocukluğunda anneannesi Henriette von Gersdorf’ un gözetiminde koyu bir Pietist eğitim aldı. 1710-16 arasında Halle’deki Paedagogium’da ilahiyat öğrenimi gördü, ama daha sonra bu öğrenimini sürdürmek yerine Wittenberg’de hukuk okudu. 1721’de Dresden’e dönerek Saksonya adliyesinde çalışmaya başladı. Ertesi yıl Pietist görüşlerini ve ilahi besteleme tutkusunu paylaşan Reuss’lu Erdmuthe Dorothea’yla evlendi. Devlet görevi kısa sürdü; anneannesinin Berthelsdorftaki malikânesinin bir bölümünü miras alınca, topraklarını işleten kiracıların, özellikle de Bohemya ve Moravya’dan kaçan Unitas Fratrum üyelerinin sorunlarıyla ilgilenmeye başladı. Onun yardımıyla Herrnhut’ta Moravya Kilisesi’ne bağlı bir yerleşim kuruldu.

Zinzendorfun ekumenik yaklaşımı “kilise içinde küçük kilise” oluşturarak bunların yeni bir canlılık kazandırdığı kiliseleri tek bir Lutherci topluluk içinde bir araya getirmeyi amaçlıyordu. Ama Moravya Kilisesi’ni yeniden yapılandırmaya çalışırken gitgide daha cemaat ağırlıklı bir görüşe yöneldi. Hernnhutta ve daha sonraki Moravya Kilisesi yerleşmelerinde aile bağlarının yerini zamanla yaş, cinsiyet ve medeni duruma göre belirlenen gruplar aldı. Bu gruplar üyelerinin barınma, beslenme, giyinme ve iş gereksinmelerini karşılıyor, ayrıca Zinzendorf’un yenilikçi ve etkin pedagoji kuramı doğrultusunda çocuk bakımını ve eğitimini üstleniyordu. Toplu yaşam ilkesi bazı durumlarda hem tüketimde hem de üretimde paylaşımcılığa dayanıyordu: Cemaat, emeğini sunması karşılığında, üyelerinin bütün gereksinimlerini karşılıyordu.

Hernnhut cemaatinin büyümesi aristokrasinin, kentlerdeki loncaların ve Lutherci Kilise’nin tepkisini çekti. Zinzendorf, kendisini mezhepçi olarak görenleri ve Augsburg İtikatnamesi’ne bağlılığından kuşku duyanları yatıştırmak amacıyla 1734’te Lutherci vaiz oldu. Gene de iki yıl sonra Saksonya hükümetinin emriyle malikânesinden sürüldü. Sürgündeyken, ülke dışındaki Moravya Kilisesi üyelerinin çıkarlarını daha iyi temsil edebilmesi için Unitas Fratrum piskoposluğuna getirildi (1773). Wetteravia’daki Herrnhaag ile Marienborn’da ve Felemenk ile Baltık ülkelerinde yeni cemaatlar kurdu, ardından bir süre Batı Hint Adalarında kaldı. Daha sonra İngiltere’ye geçerek orada Moravya Kilisesi cemaatlerinin temelini attı, Metodist din adamı John Wesley’yle ilişkisini yeniledi. Amerika’da bulunduğu dönemde (1741-43) New York ve Pennsylvania’da Moravya cemaatleri oluşturdu ve Yerliler arasında misyonerlik çalışmalarına öncülük etti. Pennsylvania’daki çeşitli Alman Protestan kiliselerini birleştirmeye çalıştıysa da başarılı olamadı. Avrupa’ya dönüşünde Tropen (eğitim yöntemleri) düşüncesini geliştirmeye yöneldi. Buna göre değişik Protestan kiliselerinin her biri Hz. İsa’nın gerçek ve tek olan kilisesinin geçerli ve somut temsilcileriydi, değişen yalnızca dinsel doğruları kavrama ve dile getirme biçimiydi. 1747’de Saksonya yönetimi sürgün kararını kaldırdı, iki yıl sonra da Unitas Fratrum Kilisesi’ni resmen tanıdılar. 1749’da İngiliz Parlamentosu da buna benzer bir tanıma kararı aldı.