Peter Zeeman

1902’de Hendrik Lorentz ile birlikte Nobel Fizik Ödülü’nü kazanmış, Zeeman efektinin teorisyeni, Hollandalı fizikçi (d. 25 Mayıs 1865, Zannemaire ö. 9 Ekim 1943, Amsterdam, Hollanda).

Leiden Üniversitesi’nde Lorentz’in öğrencisi olan Zeeman, 1890’da aynı üniversitede ders vermeye başladı. Altı yıl sonra, Loreniz’in önerisi üzerine magnetik alanların ışık kaynakları üzerindeki etkisini araştırmaya girişti ve salınan ışığın tayftaki çizgilerinin her birinin çeşitli çizgilere yarıldığını buldu; bu olgu Zeeman etkisi olarak adlandırılmıştır. 1900’de Amsterdam Universitesi’nde fizik profesörlüğüne atanan Zeeman, 1908’de de bu üniversitedeki Fizik Enstitüsü’nün yöneticiliğine getirildi. Yaşamının sonuna değin burada çalışan Zeeman, ışıgın, su ve kuvars çakmaktaşı gibi hareketli ortamlardaki ilerleyişini inceledi.

Dünyanın ilk nükleer denizaltısı

 

Zeeman Etkisi

Zeeman etkisi, fizik ve astronomide, bir magnetik alanın içine yerleştirilmiş bir ışık kaynağının her tayf çizgisinin, frenkansı biraz farklı iki ya da daha çok bileşene yarılması. Olguyu ilk olarak 1896’da Hollandalı fizikçi Pieter Zeeman bulmuştur; Zeeman, gerçekleştirdiği deneyde bir sodyum örneğini, güçlü magnetik kutupların arasına yerleştirdiği bir aleve tutmuş ve sodyum alevi ışığındaki D çizgilerinin genişlediğini belirlemişti.

Zeeman bu buluşuyla 1902’de Nobel Fizik Ödülü’nü, üniversite sırasında öğrencisi olduğu Hollandalı fizikçi Hendrik Antoon Lorentz ile birlikte kazandı; Lorentz daha önceleri magnetizmanın ışık üzerindeki etkisine ilişkin olarak, ışığı oluşturan etkinin atomların içindeki elektronların salınımları olduğu ve bir magnetik alanın bu salınımları, dolayısıyla da ışığın frekansını etkileyeceği varsayımına dayalı bir kuram geliştirmiştü. Bu kuram Zeeman’ın araştırmasıyla doğrulandı ve daha sonraları kuvantum mekaniği çerçevesinde yeniden uyarlandı; buna göre ışığın tayf çizgileri, elektronların bir kesikli (ayrık): enerji düzeyinden ‘bir başkasına geçişi sırasında salınır. Her biri özgün bir açısal momentumla (kütle ve spine ilişkin nicelik) tanımlanan enerji düzeyleri, magnetik alan etkisi altında eşit enerjili alt düzeylere ayrılır. Bu enerji alt düzeyleri, ilgili tayf çizgilerinin ayrıldığı bileşenler biçiminde gözlemlenebilir. Zeeman etkisi, atomlardaki enerji düzeylerinin belirlenmesini ve bunların açısal momentumlarıyla ayırt edilebilmesini olanaklı kıldı. Ayrıca atom çekirdeklerinin ve elektron paramagnetik rezonansı gibi olguların incelenmesinde etkili bir araç durumuna geldi. Astronomide ise Zeeman etkisinden, Güneş’in ve başka yıldızların magnetik alanlarının ölçülmesinde yararlanılır. (Stark etkisi)

 

Total
0
Shares
1 comment
  1. Visitor Rating: 6.75/10
    Bu ismi daha önce duydunuz mu?: 2.5
    Eserlerini beğendiniz mi?: 6.5
    Bu isimden etkilendiniz mi?: 8
    İçerik sizi tatmin etti mi?: 10

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Previous Article

Zeami Motokiyo

Next Article

Franco Zeffirelli

Related Posts