Retorikçiler

Retorikçiler, 15. yüzyılda ve 16. yüzyıl başında Fransa’da, özellikle de Burgonya’da gelişen şiir okuluna bağlı şairler. Şiirlerinde tarihsel ve ahlaksal temaları işlemişler ve öğretici amaçlarla mitolojiden, alegoriden, düş ve simgelerden yararlanmışlardır.

14. yüzyılda ballad, rondeau, lai ve virelai gibi yeni lirik şiir türlerinin yaygınlaşmasını sağlayan Guillaume de Machaut, yeni rhötorigue’in ya da şiir sanatının kurucusu sayılır. Bu şiir geleneği daha sonra Eustache Deschamps, Christine de Pisan, Charles d’Orlâans ve François Villon’un yanı sıra tarihçi Jean Froissart ve siyasal hatip Alain Chartier’in yapıtlarıyla sürdü. Froissart’ı izleyen Burgonya sarayı tarihçileri Georges Chastellain, Olivier de La Marche ve Jean Molinet de “büyük retorikçiler” (grands rhâtorigueurs) olarak tanındılar. Chartier gibi öğretici, incelikli ve Latinceyi andıran bir şiir ve düzyazı üslubu benimseyen bu yazarlar, Deschamps ve Christine de Pisan’ın uzun öğretici şiir geleneğini yeniden canlandırdılar. Kısa şiirlerini şaşırtıcı söz ustalıkları ve genellikle cinas, bilmece ya da akrostişe dayalı sözcük oyunlarıyla süslediler. Geniş bilgi birikimine sahip bu iddialı şairler, şiirlerinde ayrıca mitolojik buluşlara da yer verdiler ve yeni sözcükler türeterek, bileşik ve küçültmeli sözcükler yaratarak 16. yüzyılın La Pl&iade şairlerinden çok önce Fransızcayı zenginleştirmeye çalıştılar.

Öbür önemli retorikçiler Jean Bouchet, Jean Marot, Guillaume Cretin ve Pierre Gringore’du. Cretin ve Gringore, güncel olaylar üzerine yurtsever şiirler yazdılar. Gringore Le Jeu du prince des sots’da (Aptallar Prensinin Oyunu) Papa 1. Julius’u sert bir dille yererek XII. Louis’yi destekledi. La Chasse du cerf des cerfs (Geyikler Geyiği Avı) adlı şiirinde gene Papa Ti. Jultus’a saldırmakla birlikte, Blazon des herâtigues’de (Sapkınlar Adası) Hıristiyanlık öğretisine karşı çıkanları suçladı.

Retorikçilerin sonuncusu ve en iyilerinden biri, Dante ve Petrarca etkileri taşıyan yapıtlar veren Jean Lemaire de Belges’di. İtalya’daki gezilerinin etkisiyle terza rima gibi yeni ölçüleri deneyen Belges, en iyi görüşlerinden bazılarını İtalyanlarla Fransızlar arasında manevi bir uyum yaratmayı amaçladığı alegorik yapıtı Concorde des deux langages’da (İki Dilin Uyumu) dile getirdi.