Rıfailik, Rıfaiye ya da Rufaiye olarak da bilinir, Arap mutasavvıf Ahmed Rıfai’nin kurduğu tarikat. İslam dünyasındaki en yaygın tarikatlardan biridir.
Kurucusunun tanımına göre Rıfailik bid’at ve hurafelerden uzak bir din, riyakârlıktan uzak ibadet, Tanrı dışındaki varlıklara bağlanmayan bir yürek, bayağı zevklere tutsak düşmeyen bir nefs temeline dayanır. Dini Tanrı’ya özgü kılmak ve içtenlik, verilmeyeni istememek, verileni geri çevirmemek, mal biriktirmemek ve başkalarının ayıplarını görmemek de tarikatın önemli ilkeleridir. Rıfailiğe göre çile, kişinin ruhsal açıdan olgunlaşması için başlıca araçtır.
Rıfaiye tarikatına giriş özel bir törenle gerçekleşir. Ardından müride çeşitli zikirler verilir. Ayrıca mürşit ya da vekilince yönetilen toplu zikirler de yapılır. Sesli yapılan bu zikirlerde Kuran’dan bölümler ve dualar okunur; zikirde ritmin sağlanması için müzik aletlerinden de yararlanılır. Rıfailik, riyazet ve halvet uygulaması bakımından da öteki tarikatlardan ayrılır. Tasavvuf eğitimi boyunca her Rıfaiye müridi için zorunlu dokuz riyazet vardır. Bunların dördü mürit ilk eğitimini tamamlayıp “çavuş’luk derecesine ulaştıktan sonrasıyla ilgilidir. Bu riyazetleri tamamlayan mürit nakiblik derecesine yükselir. Nakiblik derecesinin beşinci riyazetini de tamamlayarak gerekli olgunluğa ulaşanlar, halife olabilecek duruma gelmiş sayılır.
İslam’da can ve mal güvenlikleri İslam devletinin koruması altında anlamına gelen Hıristiyan ve Yahudi uyruklarına verilen isim
Rıfaiye tarikatında iki türlü halvet vardır. Bunlardan biri, halifelik derecesine yükseltilecek kişilere özgü hâlvet-i tezhip, ikinci halvet, halvet-i muharremiye adını taşır. Her yıl muharrem ayının ilk yedi gününe özgü olan bu halvet de halifeler ve müritler için farklıdır. Rıfaiyenin haftalık halvetlere girmek, siyah sarık giymek, seccadede oturmak, halka halinde zikretmek, def ve nevbe vurmak gibi çeşitli ayırıcı tören ve gelenekleri vardır. Bunlar arasında “burhan’ adıyla da bilinen havarık, gövdenin çeşitli yerleri ile yanaklara şiş sokma, ateş yutma, ateşe girme, ateşte kızdırılmış sacdan başlık giyme, kılıcın keskin yerine basma, yılan ve akreplerle oynama gibi toplu gösterilerden oluşur. Ahmed Rıfai’den sonra ortaya çıkan bu gösteriler halk arasında büyük ilgi görür.
Rifailik, bütün İslam dünyasına yayılma başarısı göstermiş tarikatlardan biridir. Anadolu ve Rumeli’de de yayılan tarikat buralarda fütüvvet ve Bektaşiliğin etkisi altına girerek özgünlüğünü büyük öl çüde yitirmiştir. Rıfailik de öbür tarikatlar gibi çok sayıda kollara ayrılır. Başlıca kolları Sayyadiye, Kayyaliye, Nuriye, İzziye, Fenariye, Burhaniye, Fazliye, Cündeliye, Cemiliye, Diriniye, Ataiye, Sebsebiye, Imadiye ve Katnaniyedir.
