Tadeusz Mazowiecki, Doğu Avrupa’da 1940’lar sonrasındaki dönemin komünist olmayan ilk başbakanı, Polonya’lı gazeteci, politikacı, devlet adamı (d. 18 Nisan 1927, P-fock, Polonya, Ö. 28 Ekim 2013, Varşova, Polonya).
Tadeusz Mazowiecki
Dayanışma hareketi içinde etkin görev almış ve Doğu Avrupa’da 1940’lar sonrasındaki dönemin komünist olmayan ilk başbakanı olarak 1989’da Polonya hükümetinin başına geçmiştir.
Varşova Üniversitesi’nde hukuk öğrenimini tamamladıktan sonra gazetecilik mesleğine atıldı. 1950’lerin ortalarında liberal genç Katolik aydınlar arasında seçkin bir yer edindi. 1958’de Wiez (Bağlantı) adlı bağımsız aylık Katolik dergisinin kurucuları arasında yer aldı ve 1981 ‘e değin derginin yayın yönetmenliğini üstlendi. 1970’lerde Polonya’daki antikomünist işçi militanları devletin baskılarına karşı korumayı amaçlayan İşçi Haklarını Koruma Komitesi’yle sıkı ilişkiler kurdu.
Kamu yönetimindeki ve sanayi işletmelerindeki yüksek gelirli mevkilere akrabalarını getirmesi yüzünden yoğun biçimde eleştirilen, kurduğu otoriter rejim, yolsuzluklar ve baskı uygulamaları nedeniyle büyük tepki çeken, 1966, 86 yılları arasındaeski Filipinler devlet başkanıTadeusz Mazowiecki Siyasi Yaşamı
Ağustos 1980’de Gdansk kentindeki Lenin Tersaneleri’nde greve giden işçiler Dayanışma işçi hareketinin doğuşu yönünde ilk kıvılcımı çaktı. Grevcilerin önde gelen danışmanlarından bjri olarak harekete omuz veren Mazowiecki, grevcileri desteklemek üzere Polonyalı aydınları harekete geçirmede önemli rol oynadı. 1981’de işçi hareketinin lideri Lech Walesa tarafından Dayanışma Sendikası ‘nın yeni haftalık gazetesi Tygodnik Solidarnos’un birinci yayın yönetmenliğine getirildi. Hükümetin Dayanışma hareketini bastırmaya çalıştığı 1981-88 arasındaki dönemde Walesa’yla bağları daha da güçlendi.
Mazowiecki 1989 başlarında yürüttüğü arabuluculuk girişimleriyle hükümet ile Dayanışma’nın görüşme masasına oturmasını sağladı. Bu görüşmeler Dayanışma’nın yeniden yasallaşmasını ve Polonya’da 1947’den sonraki en özgür genel seçimlerin düzenlenmesini getirdi. Hazirandaki genel seçimlerde Dayanışma’nın çarpıcı bir zafer kazanması üzerine, Polonya’nın komünist devlet başkanı General Wojciech Jaruzelski bu gelişmeye boyun eğerek Walesa’nın tavsiyesi doğrultusunda Mazoviecki’yi başbakanlığa atadı. Dayanışma üyelerinin ve komünistlerin yanı sıra küçük partilerin temsilcilerine de yer veren koalisyon hükümeti 24 Ağustos’ta göreve başladı.
Mazowiecki başbakan olarak serbest piyasaya dayalı bir ekonomiye geçişi sağlama yönünde köklü reformlara girişti. Fiyat denetimlerini, sübvansiyonları ve merkezi planlamayı büyük ölçüde ortadan kaldırırken, bir yandan da işletmeleri özelleştirme, kararlı bir konvertibl para sistemi kurma ve enflasyonu aşağı çekme amacıyla ücret artışlarını sınırlı bir düzeyde tutma yoluna gitti. Bu önlemler sayesinde ülkedeki tüketim malları piyasasına istikrar getirmeyi, ihracatı artırmayı ve devletin mali durumunu düzeltmeyi başardı. Ama bunların bedeli olarak işsizliğin hızla yükselmesini ve gerçek ücretlerin düşmesini önleyemedi.
Halkın bu olumsuz sonuçlar nedeniyle hükümete duyduğu tepki Jaruzelski’nin yerine geçecek kişiyi belirlemek üzere Aralık 1990’da yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde belirgin biçimde ortaya çıktı. Walesa’nın kazandığı yarışta ancak üçüncü olabilen Mazowieckı başbakanlık görevini 4 Ocak 1991’de J. K. Bielecki’ye bıraktı.
