Tevfik Rıza, tam adı Rıza Tevfik Bölükbaşı, Hece ölçüsünün yaygınlaştırılması ve halk şiirinin aydın kesimlere ulaştırılmasına yönelik çabalarıyla tanınan şair ve yazar. (d. 7 Ocak 1869, Cisrimustafapaşa (bugün Svilengrad, Bulgaristan), Edirne 6. 30 Aralık 1949, İstanbul), şair ve yazar. Felsefi konulara olan ilgisi nedeniyle “Feylesof Rıza Tevfik’ olarak da bilinir.
Kaymakam Hoca Mehmed Tevfik Efendi’nin oğluydu. Mekteb-i Mülkiye’de (bugün Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi) okurken öğrenci hareketlerine katıldığı için okuldan çıkarıldı. 1897’de Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye’yi (Sivil Tıbbiye) bitirerek bir süre hekimlik yaptı. 1907’de İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne girdi. II. Meşrutiyet’in ilanından (23 Temmuz 1908) sonra Edirne mebusu seçildi. 1912’de Hürriyet ve İtilaf Fırkası’na girdi. Yeniden mebus seçilemeyince bir süre siyasetten uzak kaldı. Mondros Mütarekesi’nin (1918) imzalanmasından sonra Tevfik Paşa kabinesinde maarif nazırlığına, Damat Ferid Paşa kabinesinde de Şüra-yı Devlet reisliğine getirildi. Daha sonra Heyet-i Ayan üyesi seçildi. Osmanlı murahhası sıfatıyla Sevr Antlaşması’nı imzalayan kurulda yer aldı (1920). Bu arada Darülfünun-ı Osmani (sonradan İstanbul Universitesi) Edebiyat Fakültesi’nde felsefe dersleri verdi. Kurtuluş Savaşı’na karşı çıktığı için savaşın kazanılmasından sonra yurtdışına kaçtı. Daha sonra Yüzellilikler listesine alındı. Sürgün yıllarını Ürdün ve Lübnan’da geçirdi. Yüzelliliklerin bağışlanmasından sonra 1943’te Türkiye’ye döndü.
Antakya’nın kadınlarını anlatan Mürselekli Kadınlar, Şiirin Sili, Boyundan Utan Darağacı gibi eserleri olan şair
Başlangıçta Abdülhak Hamid (Tarhan) ve Tevfik Fikret’in etkisinde kalarak aruz ölçüsüyle Edebiyat-ı Cedide akımının çizgisinde ürünler veren Rıza Tevfik daha sonra hece ölçüsünü benimsedi. Saz ve tekke şiiri geleneğinden yararlanarak duygulu, içtenlikli koşmalar ve nefesler yazdı; halk şiirini aydın okur çevresine tanıtmaya çalıştı. Şiirlerini Serab-ı Ömrüm (1934; yb 1949) adlı kitapta toplayan Rıza Tevfik’in öbür yapıtları arasında Felsefe Dersleri (1914-19, 2 bölüm), Mufassal Kamus-ı Felsefe (1916-20, 2 cilt), Abdülhak Hâmid ve Mülahazat-ı Felsefiyesi (1918), Tevfik Fikret (1945) ve Rıza Tevfik’in Tekke ve Halk Edebiyatı ile İlgili Makaleleri (ös 1982, yay. haz. Abdullah Uçman) sayılabilir.
| Sevgili oğlum Mehmed Said’e | Gözlerin |
|---|---|
|
Uçun kuşlar uçun, doğduğum yere O çay ağır akar, yorgun mu bilmem Orda geçti benim güzel günlerim Uçun kuşlar uçun, burda vefa yok Hey Rıza kederin başından aşkın |
Ruhumda gizli bir emel mi arar Nigâhın gönlüme – ey perî – peyker! – Huzûrunda bâzen benliğim erir, Gamzende zâhir, ey ömrümün vârı! . Sihirdir, şüphesiz, bütün bu şeyler; |
Visitor Rating: 6.8/10
Bu ismi daha önce duydunuz mu?: 7
Eserlerini okudunuz mu?: 5
Eserlerini beğendiniz mi?: 7.5
Bu isimden etkilendiniz mi?: 7
İçerik sizi tatmin etti mi?: 7.5