Yuan Shikai

Yuan Shikai, Çing Hanedanı’nın 1912 yılında yok edilmesinin ardından monarşiyi yeniden getirmek için uzun uğraşlar vermiş, Çin Cumhuriyeti’nin ilk başkanı (d. 1859, Henan ö. 6 Haziran 1916, Çin).

1912-16 arasında Çin Cumhuriyeti’nin ilk başkanı olmuştur. İmparatorluğun son günlerinde soyluluk unvanı almıştır. Toprak sahibi asker kökenli bir ailenin oğluydu. Hiç akademik öğrenim görmedi. Li Hongzhang’ın komuta ettiği Anhui ordusunun, 1882’de Japon saldırısına karşı koymak üzere Kore’ye gönderilmiş olan Oing tugayında askerliğe başladı.

1885’te Çin’in Seul’deki komiserliğine getirildi, 1894-95 Çin-Japon Savaşı’nın patlak vermesinde etkili oldu. Pekin’in içeriden ve dışarıdan saldırıya açık duruma gelmesi üzerine kurulması kararlaştırılan yeni ordunun eğitimini üstlendi. 1900 Boxer Ayaklanması’ndan sonra Çin ordusunda yalnızca Yuan’in komutası altındaki tümen ayakta kalmıştı. Böylece siyasal konumu güçlenen Yuan 1901’de Zhili (Hebei) yönetim bölgesinin genel valiliği görevine getirildi. Bu görevinde ve daha sonraki danışmanlığı sırasında Çin’in modernleşmesinde ve savunma programlarının hazırlanmasında belirleyici rol oynadı. Bütün bu dönem boyunca İmparatoriçe Cixi’nin sürekli desteğini aldı. 1908’de imparatoriçe ölünce, başta çocuk yaştaki imparatorun naibi olmak üzere karşıtları tarafından bütün görevlerinden alındı. Ama devrim dalgası Mançuları da tehdit etmeye başlayınca, imparator tarafından bir kez daha göreve çağrıldı. Yuan bu nazik dönemde hem tutucular hem de devrimciler için ülkede barış ve birliği sağlayacak tek kişi olarak görülüyordu. Bu yüzden Pekin’deki imparatorla Nanjing’deki geçici başkanın önerisiyle Çin’in ilk başkanı oldu.

Hazine boştu, yönetim bölgeleri de yerel savaş ağalarının elindeydi, henüz kalıcı bir anayasa yapılmamıştı. Yuan’e göre, yeni seçilen Ulusal Meclis ülke yararına çalışamayacak kadar hantal ve çekişme içindeydi. Büyük miktarlarda dış borç alma tasarısı Ulusal Meclis’te Kuomintang tarafından engellenince Yuan parti başkanını öldürttü ve meclisi dağıttı. Bunun üzerine 1913’te Yuan yönetimine karşı ayaklanmalar patlak verdi. Bu mücadeleden Yuan’ın üstün çıkması Çin’de bir parlamenter demokrasi kurulması umutlarını söndürdü. Yuan bundan sonra ömür boyu başkan olabilmek, 1915-16’da da yeni bir imparatorluk hanedanı kurmak için çaba gösterdi. Bu girişimi tutucu yandaşları ile askerler arasında bile hoşnutsuzluk yarattı. Japonların da desteğini alan yaygın muhalefet Yuan’in iktidarını sarsmaya başladı. Kendisine bağlı komutanların bile desteğini yitiren başkan bir süre sonra hastalanarak öldü.