Zhu Xi

Zhu Xi, Yeni-Konfüçyüsçü yaklaşımı hem ülkesinde, hem de Kore ve Japonya’da etkili olmuş Çinli filozof (d. 18 Ekim 1130, Youxi, Fujian – 6. 23 Nisan 1200, Çin).

Yerel düzeyde bir memurun oğluydu. Öğretmenlik ve sicil memurluğu yaptı. Ahlak konusuna sürekli ilgi gösterdi. Başka bilginlerle hem doğrudan, hem de mektuplaşma yoluyla çeşitli düşünsel tartışmalara girişti. Dört kitaptan oluşan ve Si Shu (Dört Kitap) olarak bilinen Konfüçyüsçü metinlere ilişkin yorumlarını 1189’da tamamladı. Ayrıca inceleme ve denemeler yazdı, Çin tarihi üzerine bir çalışma olan ve ahlaki yönetimi betimleyen Da Xwe’yi (Büyük Bilgi) gözden geçirerek yayıma hazırladı. Birçok kez imparatorluk sarayına davet edilen Zhu, görüşlerini içtenlikle ortaya koyması ve yolsuzlukla siyasal çıkarcılığı ödünsüz eleştirmesi nedeniyle etkili konumlara yükselemedi. Her getirildiği görevden bir süre sonra uzaklaştırıldı ya da taşraya sürüldü. Ömrünün sonuna doğru görüş ve davranışlarına düşmanlarının yönelttiği sert suçlamalar nedeniyle siyasal çalışma yapması yasaklandı. Bunun üzerine doğduğu yöreye döndü. Ölümünden bir yıl önce saygınlığı geri verilip başkente çağrıldıysa da gitmeyi reddetti ve son günlerini yazarak ve ders vererek geçirdi.

Ölümünden bir kuşak sonra Konfüçyüs tapınaklarına, onun onuruna hazırlanmış yazıtlar yerleştirildi. Sonraki yüzyıllarda, Zhu’nun eleştirdiklerinden daha baskıcı yöneticiler, onun geliştirdiği felsefi sistemi bağnaz bir inanca dönüştürdüler, bu anlayışın etkisi 19. yüzyıl sonuna değin sürdü.