Zatürre

Zatürree, Pnömoni olarak da bilinir. Mikroorganizma bulaşması, yabancı maddeciklerin solunum yoluna kaçması ya da ışınıma maruz kalma sonucunda akciğer dokusunun iltihaplanarak süngersi yapısını yitirmesine neden olan hastalık. Virüs ve mantarlar da zatürreeye neden olabilirse de en sık rastlanan etkenler başta Sireptococcus ve Mycoplasma türleri olmak üzere bakterilerdir. Doğrudan virüs enfeksiyonundan kaynaklanan zatürreeye rastlanırsa da, virüsler genellikle akciğerlerde bakteri enfeksiyonunun gelişmesi için elverişli ortamı hazırlar. Mantar kökenli zatürree çok hızlı gelişir ve ölüme neden olabilir. Sıklıkla bağışıklık sistemindeki bozukluk nedeniyle enfeksiyonlara direnci düşmüş kronik hastalarda görülür. Mantarların bulaştığı toz zerreciklerini soluyan sağlıklı kişilerde de histoplazmoz gibi mantar kökenli akciğer hastalıkları ortaya çıkabilir.

Etkeni Mycoplasma pneumoniae adlı son derece küçük bir mikroorganizma olan mikoplazma zatürreesi sıklıkla çocuklar ve gençlerde, çok ender olarak 50 yaşın üstünde görülür. Olguların çoğu aynı evde yaşayanlar arasında, mahallelerde ya da yurt, kamp gibi toplu yaşanan yerlerde ortaya çıkarsa da salgınlar da oluşabilir. Mikroorganizma akciğerdeki yapıların içini döşeyen mukozada gelişir, kas ve bağdoku lifleri, sinirler gibi daha derindeki dokulara yayılmaz. Bakteriler hücrelerin örselenmesine yol açan yükseltgeyici bir madde yapıp salgılar. Genellikle akciğerlerin çevresini saran plevra Zarını etkilemezse de kimi zaman bronşlar ve hava keseciklerinin (alveol) iltihaplanmasına neden olur.

Enfeksiyonun başlamasından ortalama üç hafta sonra baş ağrısı, halsizlik, kırıklık, ateş, kas ağrıları ve boğaz ağrısı gibi belirtiler görülür. Hastalık ilerledikçe başlıca belirti olan öksürük şiddetlenir. Öksürürken çıkan balgamda kan görülebilir. Soluk borusu ve bu bölgedeki kasların aşırı derecede öksürme nedeniyle duyarlılaşması sonucunda göğüste ağrı duyulur. “Hastalık oldukça ağır geçmesine karşın çok ender olarak ölüme yol açar. Antibiyotiklerin kullanılmasıyla hasta genellikle birkaç hafta içinde iyileşir.

Etkeni Sireptococcus pneumoniae olan streptokok zatürreesi, özellikle hastanelerde hastalar arasında ortaya çıkar. Sağlıklı kişilerin vücudunda da bulunabilen bakteri, vücut direncinin başka bir hastalık nedeniyle düşmesinin ardından hastalığa yol açabilir. Grip gibi virüs enfeksiyonları solunum yollarında aşırı derecede salgı oluşmasına neden olarak streptokok zatürreesi için elverişli ortamı hazırlar. Zatürreenin en sık rastlanan türü olan hastalık antibiyotik tedavisine olumlu yanıt verirse de mikoplazma zatüreesinden daha ağır geçer.

Klebsiella pneumoniae adlı bakteri, sağlıklı kişilerde akciğerlerde yerleşmese de, uzun süredir hastanede yatan ve herhangi bir nedenle bağışıklık sisteminde yetersizlik olan hastalarda ölümcül olabilen bir zatürree türüne neden olur. Bakteri kökenli öbür zatürree türleri arasında etkeni Legionella cinsi olan lejyoner hastalığı ile Sfap/hıylococcus aureus ve Hemophilus influenzae zatürreeleri sayılabilir.

Akciğerlerin yüzeyini örseleyen yağ damlacıklarının solunum yollarına girmesi de zatürreeye yol açabilir. Bu hastalık sıklıkla iş koşulları nedeniyle çok miktarda yağlı buhar soluyanlarda ve yaşlılarda görülür. Kimi zaman da yağlı madde yutulurken kazayla solunum yoluna kaçar. Yağın temas ettiği bölgede nedbe dokusu oluşur. Genellikle tedavi gerekmez. Göğüs bölgesindeki organlara uygulanan ışın tedavisi de akciğer dokusunun iltihaplanmasına neden olabilir. Hastalık vücudun ışına en son maruz kaldığı günden 1-16 hafta sonra ortaya çıkar. Etkilenen akciğer dokusu çok geniş bir alanı kaplamadığı sürece tedavi olanaklıdır.