Arif Müfid Mansel, Side ve Perge’de başlattığı kazılarla Türkiye’de klasik arkeoloji alanındaki sistemli araştırmaların öncülerinden, İstanbul Üniversıtesi Edebiyat Fakültesi Klasik Arkeoloji Kürsüsü’nün de kurucusu olan ordinaryüs profesör ve arkeolog (d. 1905, İstanbul -ö. 18 Ocak 1975, İstanbul, ö. 18 Ocak 1975, İstanbul).
İstanbul’daki Saint Benoit Lisesi’ni bitirdikten sonra 1925’te Almanya’ya giderek Berlin Üniversitesi’nde arkeoloji okumaya başladı. Doktorasını da tamamlayarak 1930′ da Türkiye’ye döndü. On iki yıl İstanbul Arkeoloji Müzeleri müdürü Aziz Ogan’ın yardımcısı olarak çalıştı. Aynı dönemde bir yandan da İÜ Edebiyat Fakültesi Eskiçağ Tarihi Kürsüsü’nde ders verdi. 1936’da doçent, 1944’te profesör oldu. 1946’da Edebiyat Fakültesi’nde Klasik Arkeoloji Kürsüsü’nü kurdu ve kürsü başkanlığına getirildi. 1956’da ordinaryüs profesör oldu. Ege ve Yunan tarihi derslerini ve kürsü başkanlığı görevini ölümüne değin sürdürdü.
Kazı çalışmalarına 1930’da İstanbul’da Balaban Ağa Mescidi’nde başladı. Atatürk’ün desteğiyle 1932’de Yalova Kaplıcaları’nda, 1936-38 arasında da Trakya’da araştırmalar yaparak Traklardan kalma tümülüsler saptadı. 1938’de Türk Tarih Kurumu üyeliğine seçildi. 1943-46 arasında kurum adına Pamfilya bölgesinde yüzey araştırmaları yaptı ve 1946’da Perge, 1947’de de Side kazılarını başlattı.
Helenistik dönemden kalma surlarla çevrili Perge’nin 15 bin kişilik tiyatrosunda, Anadolu’dakilerin en iyilerinden biri olan stadium’unda, kent kapılarında, agorasında, sütunlu caddelerinde ve nekropolünde sürdürülen kazılarda çok önemli buluntular ele geçirildi.
Antik Çağda Pamfilya’nın en önemli liman kenti olan Side’de de kazılar 20 yıl aralıksız sürdürüldü. Kentin kapıları, sütunlu caddeleri, agorası, hamamı, çeşme ve bazilikalarıyla, Athena, Apollon ve Men’e adanmış tapınaklar ortaya çıkarıldı; doğu ve batı nekropollerinde mausoleion’lar (anıtmezar) saptandı. Mansel kazılarda bulunan yapı ve anıtlarla çeşitli parçaların onarılması ve korunmasıyla da ilgilendi. Araştırma olanaklarını artırmak için 1954’te Antalya Bölgesi Arkeoloji Araştırmaları Merkezi’ nin kurulmasını sağladı. 1973’te X. Uluslararası Klasik Arkeoloji Kongresi’ne başkanlık etti. 1974’te 18 Türk ve 64 yabancı arkeoloğun katkısıyla üç ciltlik Mansel’ e Armağan adlı bir kitap hazırlandı. Mansel, Miken uygarlığından Bizans’ın sonuna değin 3 bin yıl boyunca Akdeniz çevresinde gelişen bütün uygarlıklarla ilgilenmiş, Ege ve Yunan Tarihi (1947, genişletilmiş 3. bas. 1971) adlı yapıtı bu konuda bir kaynak kitap olmuştur.
ÖNEMLİ YAPITLARI. Stockwerkbau der Griechen und Römer (1932; Yunan ve Romalılarda Katlı Yapılar), İstanbul’da Bulunan bir Prens Lahdi (1934), Yalova Kılavuzu (1936), Mısır ve Ege Tarihi Notları (1938), Trakya’nın Kültür ve Tarihi (1938), Silifke Kılavuzu (1943), Türkiye’nin Arkeoloji Epigrafi ve Tarihi Coğrafyası için Bibliografya (1948), Perge’de Kazı ve Araştırmalar (1949; A.Akarca ile birlikte), Die Ruinen von Side (1963; Side Kalıntıları), Side Klavuzu (1967), Side 1947-66 Yılları Kazıları ve Aratırmalarının Sonuçları (1975)
XIV. Louis’nin hizmetinde çalışan ve Versailles Sarayı’nı tamamlayan Fransız mimar ve kent plancısı
